Veel mensen hebben last van acne. Deze huidaandoening komt voornamelijk bij pubers en jongvolwassenen voor, maar ook volwassenen kunnen acne hebben. Acne komt zowel in milde als in zeer ernstige vorm voor. De aandoening is niet besmettelijk. Acne kan cosmetisch storend zijn en daardoor een behoorlijke impact hebben op het sociale en psychische welbevinden van degene die acne heeft.

Acne of jeugdpuistjes is een huidaandoening waarbij de talgklierfollikel ontstoken raakt. De aandoening uit zich dan ook voornamelijk daar waar de meeste en actieve talgklieren zitten namelijk op het gezicht de zogenaamde T-zone (voorhoofd, neus, kin), rug, nek, hals en schouders.  

In de puberteit maakt het lichaam meer hormonen aan. Onder meer androgenen. Deze hormonen zorgen voor de groei van de talgklieren en voor de aanmaak van meer en dikkere talg. Elke talgklier heeft een opening deze noemen we porie. Hier kan talg naar buiten. Talg houdt de huid en het haar soepel en vet. Talg is waterafstotend, beschermt tegen uitdroging en vochtverlies van de huid en verhoogt de weerstand van de huid. Echter een combinatie van dode huidcellen en de dikkere talg kunnen de poriën verstoppen. Dit kan mee-eters veroorzaken. Een mee-eter of comedo kan een wit of zwart puntje hebben. De mee-eters met een wit puntje liggen dieper en kunnen de hele porie afsluiten.

Daarnaast is er een verhoorning van de uitvoergang van de talgklier waardoor de porie nog verder verstopt raakt. In de talgklieren bevinden zich bacteriën, die de talg omzetten in vetzuren. Door de opgehoopte talg en de irriterende vetzuren zet de verstopte talgklierfollikel zich steeds verder uit en scheurt uiteindelijk open. De irriterende stoffen komen in de aangrenzende huid terecht en veroorzaken een ontsteking met als gevolg pukkels en puistjes.

Het ontstaan van acne of verergering ervan kan ook worden beïnvloed door:

• Genetische factoren (andere familieleden hebben het ook)
• Hormonale factoren (menstruatie en zwangerschap)
• Polycysteus ovarium syndroom oftewel cysten op de eierstokken
• Stress
• Cosmetica
• Wrijving met kleding
• Sterke klimaatwisseling
• Aanraken met vieze vingers
• Voeding

Acne komt in veel verschillende vormen voor. Veel voorkomende vormen zijn:

• Acne vulgaris, dit is de meest voorkomende vorm. Er komen gelijktijdig en in wisselende mate comedonen, papels en pustels voor.
• Acne comedonica is een vorm van milde acne waarbij niet zozeer ontstekingen of mee-eters op de voorgrond staan, maar de comedonen.
• Acne conglobata, deze vorm van acne gaat met zeer heftige ontstekingen met reuzen- en dubbelcomedonen, noduli en cysten gepaard, meestal gevolgd door littekenvorming. Deze acne komt vooral bij jonge mannen voor en kan doorgaan in hun leven als volwassene.
• Acne excoriée bij deze vorm wordt de acne erger doordat iedere pukkel of comedo wordt opengekrabd of uitgeknepen met littekenvorming in het gezicht of op de rug als gevolg.
• Acne tarda is hetzelfde als acne vulgaris met dit verschil dat de aandoening volwassenen treft of dat de acne vulgaris na de pubertijd niet weg gaat.
• Acne ectopia of hidradenitis supperativa genoemd, is een vorm waar puistjes in de liezen of oksels ontstaan door een ontsteking van de haarzakjes (dus niet van de talgkliertjes).
• Acne fulminans is een zeldzame ernstige en acute uitbarsting van acne en gaat gepaard met een algemeen ziektegevoel. Men ziet heftig ontstoken puisten die zich zeer snel ontwikkelen tot open wondjes en zweertjes, gepaard gaande met koorts, malaise, bloedafwijkingen en spier- en gewrichtspijnen in de ledematen.

Acne komt meestal voor in het gezicht, de zogenaamde t-zone (voorhoofd, rond de neus en de kin), maar ook op de rug, borst, schouders, nek en hals. Acne kan zich als volgt manifesteren:

• Mee-eters of comedonen: open zwarte comedonen met een zwarte prop ingedroogd secreet in de porie of een gesloten witte comedonen met een wit puntje.
• Pukkels of papels: een scherp begrensde solide verhevenheid van de huid.
• Puistjes, puisten of pustels: een zichtbare holte in de huid met purulent vocht (pus).
• Onderhuidse ontstekingen, noduli en cysten. Een nodus is een scherp begrensde voelbare weerstand in de huid of in de onderhuid gelegen, al dan niet boven de huid verheven, over het algemeen genezend met littekenvorming. Een cyste is een afgesloten holte gevuld met vocht, cellen of celproducten.

Deze verschijnselen komen in wisselende combinaties en in verschillende mate van ernst voor, zie per vorm acne. Wanneer acne niet meer actief aanwezig is, kunnen restverschijnselen zichtbaar zijn, zoals acnelittekens en vlekken.

Met de juiste verzorging kan de acne verdwijnen of verminderen. Reinig je huid dagelijks (1 of 2 keer per dag) met lauw warm water. Gebruik geen zeep. Schuur of scrub je huid niet. Knijp je mee-eter, puistjes en pukkels niet zelf uit, het kan de aandoening alleen maar verergeren en bovendien kan je zo littekens veroorzaken. Rook niet dit heeft een nadelige werking op uw huid. Hoewel gezond eten, voldoende water drinken en matig gebruik van alcohol niet direct effect hebben op acne, zal het zeer zeker niet de acne verergeren. Wees voorzichtig met make-up, sommige producten verstoppen de talgklieren en verergeren of veroorzaken acne. Neem een lauwwarme douche na het sporten, want zweten in combinatie met de wrijving van kleding kan acne verergeren. Soms kan een hydraterende crème helpen. Ondanks al deze maatregelen kan het zijn dat acne een grondigere behandeling nodig heeft.

De behandeling van acne is afhankelijk van de ernst van de aandoening. Als eerste stap in de behandeling van acne zou voor diepte reiniging gekozen kunnen worden. Hierbij worden zwarte en witte comedonen verwijderd met behulp van een dun, klein naaldje. Het doel van de dieptereiniging is om ontstekingen te verminderen en littekenvorming te voorkomen.

Om de acne zo snel mogelijk te verhelpen worden medicijnen voorgeschreven. De aandoening wordt ingedeeld in milde vorm, matig-ernstige vorm en ernstige vorm.

• De milde vorm heeft comedonen en bijna geen ontstekingen.
• De matig-ernstige vorm heeft een mengvorm van comedonen en ontstekingsreacties in het gezicht.
• De ernstige vorm heeft veel ontstekingsreacties of een mengbeeld van comedonen en ontstekingsreacties op de romp of acne congoblata of acne met littekenvorming of hyperpigmentatie.

Bij milde acne is een behandeling direct op de huid de aangewezen behandeling. Bij matig-ernstige acne en bij ernstige acne is behandeling met een medicijn om in te nemen de basis van de medicamenteuze behandeling. Aandacht voor de psychosociale beleving van de acne kan onderdeel van de behandeling zijn. Lees voordat je een medicijn begint eerst goed de bijsluiter. Gebruik geen antibiotica waarvoor u eerder allergisch was. Maak een antibiotica kuur altijd af, tenzij je allergische reacties vertoont. De volgende middelen kunnen ingezet worden.

Middelen voor op de huid:

• Benzoylperoxide gel (.bezoylperoxide )
• Adapaleen gel (.adapaleengel)
• Tretinoïne crème (tretinoine)

Deze middelen weken het bovenste laagje van de huid los, waardoor de poriën minder snel verstopt raken. de Een gel is geschikter voor een vette huid, een crème voor een drogere huid.(voordeel gel tov crème is dat een gel bij een meer behaarde huid toegepast kan worden, hoe meer haar hoe minder vet want vet kleeft haar en doet irriteren)

Antibiotica die op de huid (lokaal) worden toegepast:

• Clindamycine oplossing /lotion of gel
• Erytromycine oplossing
• Clindamycine/benzoylperoxide gel
• Clindamycine/tretinoïne gel

Antibiotica voor op de huid en om in te nemen worden met middelen voor op de huid gecombineerd, want dat werkt sneller, is effectiever en voorkomt of vermindert de bacteriële resistentie.

Antibiotica om in te nemen:

• Doxycycline (niet bij zwangerschap of borstvoeding)
• Erytromycine

Overige medicatie om in te nemen:

• De anticonceptiepil: bij vrouwen met een anticonceptiewens kan een anticonceptiepil uitkomst bieden. Hoewel de pil geen direct middel is tegen acne kan hij wel een gunstig effect hebben op acne. Het effect kan per pil verschillen. Als de ene anticonceptiepil niet helpt tegen acne, kan voor een ander type pil worden gekozen.
• Isotretinoïne: bij onvoldoende effect van een oraal antibioticum kan bij matig-ernstige acne als laatste alternatief isotretinoïne worden voorgeschreven, de middelen voor op de huid vervallen dan. Tijdens de behandeling met medicijnen kan vaak ook een microdermasie behandeling gestart worden. Hierbij wordt met kristallen de bovenste huidlaag verwijderd.

De behandeling met medicijnen en de microdermasie is erop gericht om de acne rustig te maken, tegen te gaan en te verminderen. Acne verdwijnt niet van de een op de andere dag, maar kan uiteindelijk genezen. Elk soort acne kan littekens achterlaten. Een litteken is in feite een uiting dat op die plek het lichaam de schade aan de huid heeft herstelt. Het heeft echter een andere structuur dan de gewone huid, waardoor het opvalt. In de loop der tijd worden littekens minder zichtbaar. Er zijn meerdere behandelingen om littekens te verminderen.

De volgende behandelingen zijn mogelijk:

• Chemische peeling: door een etsende vloeistof wordt de opperhuid verwijderd.
• Laserbehandeling: de opperhuid wordt hierbij laagje voor laagje weggebrand.
• Een combinatie van zandstralen, tretinoïne crème en laser heeft een gunstig effect op de littekens door toename van het onderhuidse bindweefsel.

Laat je goed informeren over de behandelingen en waar je deze het beste kunt laten uitvoeren.

Onder “Kan ik zelf iets doen tegen acne?” kan je adviezen lezen over leefstijl veranderingen. Het hebben van acne kan de kwaliteit van leven sterk doen verminderen. De schaamte en het verdriet die mensen met acne voelen kunnen enorm zijn. Mensen voelen zich vaak onzeker, vaak hebben ze minder zelfvertrouwen. Sommige mensen worden er neerslachtig van of zelfs depressief. Wanneer deze gevoelens de overhand hebben raadpleeg dan je huisarts. Vraag eventueel een verwijzing naar een psycholoog en/of huidarts.

Lees altijd de bijsluiter van de medicijnen die je krijgt voorgeschreven. Gebruik geen antibiotica waarvoor je eerder allergisch was. Maak een antibiotica kuur altijd af, tenzij je allergische reacties vertoont.

Bijkomende risico’s en bijwerkingen van medicatie tegen acne:

• Benzoylperoxide, kan een blekende werking hebben op kleding, beddengoed, metaal, het haar en de wenkbrauwen.
• Hyperpigmentatie (donkere plekken in de huid):
• Benzoylperoxide en tretinoïne kunnen de huid irriteren waardoor de kans op hyperpigmentatie vergroot. De kans op hyperpigmentatie is groter bij mensen met een donkere huid. Mensen met een gevoelige of donkere huid kunnen de behandeling beter om de dag gebruiken en in de zomer een zonnebrandcrème met minimaal factor 15 gebruiken.
• Adapaleen, tretinoïne, clindamycine/tretinoïne gel, doxycycline en isotretinoïne niet gebruiken bij zwangerschap of borstvoeding