- Algemeen
- Algemeen
Meest voorkomende soa’s
Geschreven door: Redactie
Laatste wijziging:
Elk jaar weer lopen zo’n 100.000 Nederlanders een seksueel overdraagbare aandoening op. Door meer mensen te informeren, kan dat schrikbarend hoge getal omlaag. Wij zetten daarom de meest voorkomende soa’s voor je op een rij, inclusief tips om ze te herkennen, voorkomen en behandelen.
Chlamydia
Chlamydia staat al jaren bovenaan de lijst met meest voorkomende soa’s. Per jaar krijgen 60.000 mensen deze diagnose. Vooral jongeren onder de 25 jaar lopen het vaak op.
Hoe merk je het?
Chlamydia wordt veroorzaakt door een bacterie die zich nestelt in de slijmvliezen van (onder andere) de geslachtsdelen of de anus. Vaak merk je niet dat je chlamydia hebt. Na een paar weken ontstaan de symptomen:
- Pijn bij het plassen;
- Afscheiding uit anus (bij ontlasting), irritatie of jeuk in de anus;
- Bij mannen: afscheiding uit de plasbuis, pijn in de balzak;
- Bij vrouwen: tussentijds bloedverlies of bloedverlies, pijn bij het vrijen, toegenomen vaginale afscheiding, pijn in de onderbuik, soms met koorts.
Hoe kun je het voorkomen/behandelen?
Chlamydia krijg je (en geef je door) via onveilige seks. Wil je deze soa voorkomen, dan is vrijen met een condoom de enige manier. Ben je besmet, dan is het zaak je direct te laten behandelen. Doe je dit niet, dan kan de ziekte ernstige complicaties veroorzaken, zoals verminderde vruchtbaarheid of een ontsteking van de eileider of balzak. Chlamydia kan genezen door middel van een antibioticakuur.
Kan ik een consult krijgen?
Ja, dit kan bij je eigen huisarts, de GGD of online via Dokteronline.
Genitale wratten
Het humaan papilloma virus (hpv) veroorzaakt onder meer genitale wratten. Het virus is besmettelijk en wordt doorgegeven via onveilige seks, maar ook via de huid of bijvoorbeeld een handdoek.
Hoe merk je het?
Genitale wratten zijn kleine, bloemkoolachtige knobbeltjes op, in of rond de geslachtsdelen of de anus. Ze gaan vaak gepaard met jeuk of een branderig gevoel en kunnen witgrijs tot rozerood gekleurd zijn. Niet iedereen die besmet is met hpv krijgt ook daadwerkelijk genitale wratten. Het virus kan dan toch worden doorgegeven.
Hoe kun je het voorkomen/behandelen?
Condooms helpen de verspreiding van het virus tegen te gaan. De bescherming is echter niet volledig, omdat hpv zich ook via de huid en voorwerpen kan verspreiden. Bescherm jezelf tegen het virus door middel van een goede hygiëne. Vrij altijd veilig, was regelmatig je handen en leen geen gebruikte washandjes of handdoeken van anderen. De genitale wratten verdwijnen meestal vanzelf, hoewel dat enige jaren kan duren. Heb je veel last, dan kun je genitale wratten behandelen. Er zijn middelen wat de wratten eerder doet verschrompelen. Omdat het virus altijd in je lichaam blijft, kunnen de wratten wel weer terugkomen.
Kan ik een consult krijgen?
Ja, dit kan bij je eigen huisarts, de GGD of online via Dokteronline.
Herpes genitalis
Het herpesvirus ken je misschien van de koortslip. Een variant van dit virus kan zich echter ook op de geslachtsdelen nestelen. Deze soa herpes genitalis is zeer besmettelijk.
Hoe merk je het?
Herpes genitalis herken je (als er al klachten optreden) aan de volgende symptomen:
- Branderige of jeukende blaasjes of zweertjes op, rond of in de penis, vagina of anus;
- Pijn bij het plassen;
- Koorts;
- Opgezette lymfeklieren.
De klachten verdwijnen vaak na een week of drie. Het virus blijft echter sluimeren in het lichaam en kan opnieuw de kop opsteken.
Hoe kun je het voorkomen/behandelen?
Herpes genitalis krijg je van onveilig vrijen. Maar je kunt ook besmet worden als het virus zich via je handen of mond naar andere delen van je lichaam verspreidt. Een condoom helpt grotendeels om een besmetting te voorkomen. Was daarnaast ook goed je handen en pas op met het (uit)lenen van washandjes, handdoeken of ondergoed. Herpes genitalis is te behandelen met een virusremmend medicijn. Deze verkorten de aanval, maar doden het virus niet definitief.
Kan ik een consult krijgen?
Ja, dit kan bij je eigen huisarts, de GGD of online via Dokteronline.
Gonorroe
Gonorroe is een van de meest voorkomende soa’s onder homoseksuele mannen. Maar ook heteroseksuelen kunnen deze geslachtsziekte krijgen.
Hoe merk je het?
Gonorroe wordt veroorzaakt door een bacterie. De klachten waaraan je deze soa herkent, zijn onder andere:
- Bij mannen: geelgroene afscheiding uit de penis (‘druiper’);
- Bij vrouwen: toegenomen vaginale afscheiding die stinkt of er pusachtig uitziet, bloedverlies tussen menstruaties door;
- Pijn bij het plassen;
- Jeuk/irritatie in de anus en/of afscheiding bij de ontlasting;
- Keelontsteking of andere ontstekingen;
- Opgezette klieren in de hals.
Hoe kun je het voorkomen/behandelen?
Gonorroe voorkom je door veilig te vrijen. Dit geldt voor alle vormen van seks. De soa Gonorroe is goed te behandelen met een antibioticakuur. Wel is het belangrijk dat de medicijnen zo snel mogelijk geslikt worden. Complicaties van gonorroe zijn onder andere ontstekingen aan de eileiders, bijbal of prostaat en onvruchtbaarheid.
Kan ik een consult krijgen?
Ja, dit kan bij je eigen huisarts, de GGD of online via Dokteronline.
Hiv
Hiv wordt veroorzaakt door een virusinfectie die je afweersysteem ondermijnt. Het virus kan worden doorgegeven via bloed, moedermelk, sperma en vaginaal vocht.
Hoe merk je het?
Hiv kan lang onopgemerkt blijven. Een paar weken na de besmetting kun je een poosje last krijgen van griepachtige verschijnselen die vanzelf verdwijnen. Vaak denk je in dat stadium niet aan hiv, waardoor de ziekte zich verder kan ontwikkelen. In een gevorderd stadium (vaak pas na jaren) kun je last krijgen van bijvoorbeeld de volgende klachten:
- Vermoeidheid;
- Kortademigheid;
- Nachtzweten;
- Gewichtsverlies;
- Koorts;
- Diarree.
Hiv leidt, als het niet behandeld wordt, tot de ziekte aids.
Hoe kun je het voorkomen/behandelen?
Een hiv-infectie voorkom je door veilig te vrijen en contact met besmet bloed te vermijden (denk ook aan gebruikte injectienaalden, scheermesjes, tandenborstels!). De behandeling van hiv bestaat uit virusremmende medicatie. Dit zorgt ervoor dat de soa zich niet kan ontwikkelen tot de ziekte aids. Je moet de medicijnen wel levenslang iedere dag blijven innemen.
Kan ik een consult krijgen?
Ja, dit kan bij je eigen huisarts, de GGD of online via Dokteronline.
Syfilis
Syfilis is een ernstige geslachtsziekte die tot gevaarlijke complicaties kan leiden. De boosdoener is tremponema pallidum, een bacterie die zich via de slijmvliezen van de geslachtsdelen, anus en mond kan verspreiden en zich uiteindelijk in je bloedbaan kan vestigen.
Hoe merk je het?
Een aantal weken na de besmetting krijg je last van pijnloze zweertjes in je mond of in je anus of geslachtsorgaan, en vlekjes op je huid (vooral op je voetzolen/handpalmen). Deze gaan vanzelf weer weg, maar de ziekte blijft sluimeren in je lichaam. Andere symptomen van syfilis:
- Opgezette klieren;
- Griepachtige klachten;
- Haaruitval;
- Oogklachten.
Als deze soa onbehandeld blijft, kan de ziekte na vele jaren (soms wel 30!) leiden tot beschadigingen in het ruggenmerg, de hersenen, het hart en je botten, met alle gevolgen van dien. Ook kun je blind worden.
Hoe kun je het voorkomen/behandelen?
Voorkom een syfilisbesmetting door altijd veilig te vrijen. Let op: deze soa kan ook door middel van zoenen worden doorgegeven via een syfiliszweer op, rond of in de mond! Syfilis wordt bestreden met antibiotica. De nabehandeling kan soms jarenlang duren.
Kan ik een consult krijgen?
Ja, dit kan bij je eigen huisarts, de GGD of online via Dokteronline.
Hepatitis B
Hepatitis B is één van de meest voorkomende soa’s in Nederland. Deze geslachtsziekte wordt veroorzaakt door een virus en kan leiden tot een ernstige leverontsteking. Het goede nieuws: er is een vaccin!
Hoe merk je het?
Vaak geeft hepatitis B in het begin geen klachten. Twee tot drie maanden na de besmetting kunnen er symptomen optreden, zoals:
- Vermoeidheid;
- Misselijkheid;
- Koorts;
- Spierpijn, gewrichtspijn;
- Buikpijn;
- Gele verkleuring van oogwit en de huid.
Hoe kun je het voorkomen/behandelen?
Voorkom een besmetting door veilig te vrijen. De soa verspreidt zich ook via bloedcontact. Gebruik daarom nooit andermans injectienaalden, scheermesjes, tandenborstels, etc. Je kunt je ook laten inenten tegen deze soa. Hepatitis B kan vanzelf genezen, hoewel dat enkele maanden kan duren. Soms is er sprake van chronische hepatitis. Deze vorm kan behandeld worden met virusremmers.
Candida
Candida behoort feitelijk niet tot de meest voorkomende soa’s: een candida-infectie is namelijk een schimmelinfectie die je niet per se oploopt door seksueel contact. Wel kun je een candida-infectie van de geslachtsdelen overdragen aan je partner via onveilige seks.
Hoe merk je het?
Een vaginale schimmelinfectie komt vaak voor bij vrouwen. De klachten die bij deze vorm van candida horen, zijn:
- Jeuk in en rond de vagina;
- Toegenomen, brokkelige, witte vaginale afscheiding;
- Gezwollen schaamlippen, soms met witte aanslag;
- Pijn bij het plassen.
Mannen merken meestal niet veel van de infectie. Soms is de eikel schilferig of rood.
Hoe kun je het voorkomen/behandelen?
De candida-schimmel slaat toe als de natuurlijke balans van schimmels en bacteriën in de vagina verstoord is. Dit voorkom je door je vagina niet te wassen met zeep. Vrij veilig: sperma kan de zuurgraad in je vagina aantasten. Draag katoenen ondergoed, zodat je huid zoveel mogelijk droog blijft. Heb je veel last van de infectie, dan kun je kiezen voor een candida behandeling.
Kan ik een consult krijgen?
Ja, dit kan bij je eigen huisarts, de GGD of online via Dokteronline.
Belangrijk bij een soa!
Voor alle soa’s geldt dat voorkomen beter is dan genezen. Vrij dus altijd met een condoom! Heb je onlangs onveilige seks gehad of heb je symptomen die wijzen op een besmetting, laat je dan direct testen bij je huisarts, bij de GGD of via een anonieme soa zelftest. Ben je inderdaad besmet, breng dan je (voormalige) bedpartner(s) op de hoogte. Het is essentieel dat hij/zij zich ook laat behandelen, zodat één van deze meest voorkomende soa’s niet verspreid wordt.
Bronnen: Soaaids.nl, Sense.info, Geslachtsziekte.nl