Zo voorkomt u klachten door de eikenprocessierups

Afgelopen jaar was de overlast door de eikenprocessierups enorm. Een recordaantal mensen meldde zich bij de huisarts met klachten die de brandhaartjes van de rups veroorzaken. Ondanks alle pogingen van de bestrijdingsdiensten zijn niet alle nesten verwijderd. Ook dit jaar kruipen er dus weer veel rupsen uit hun eitjes. Wat kunt u doen om contact met de brandhaartjes te voorkomen, en wat is het advies als u toch klachten krijgt? Wij geven tips!

Waarom rukt de eikenprocessierups op?

Overlast van de eikenprocessierups in onze omgeving is eigenlijk iets van de laatste jaren. De beestjes komen oorspronkelijk uit Zuid-Europa maar zijn door de klimaatverandering steeds verder naar het noorden getrokken. De eikenprocessierups is de larve van de nachtvlinder. De vrouwtjesvlinder legt tijdens haar leven zo’n 250 eitjes. Het warme, vrij droge weer dat we de laatste jaren hebben, zorgt ervoor dat de meeste eitjes uitkomen.

Waarom veroorzaakt de processierups overlast?

De rupsen die uit hun eitjes zijn gekomen, blijven bij elkaar op de stam van de eikenboom. Ze kruipen in rijen achter elkaar aan (vandaar de naam ‘processie’) om bladeren te zoeken en die op te eten. De eikenprocessierupsen zijn omgeven met een wittig spinsel. Dat spinsel bestaat uit velletjes (de rupsen vervellen vaak), haren en uitwerpselen.

Een eikenprocessierups is bedekt met duizenden minuscuul kleine haartjes. Die haartjes worden brandharen genoemd. Als ze de rups ze verliest, worden de haartjes door de wind meegevoerd in de lucht. Daardoor komen ze gemakkelijk op uw huid, uw kleding en in uw haar. Die brandhaartjes zijn voorzien van een soort weerhaakjes. Omdat de haartjes zo klein zijn (0,2 tot 0,3 mm), dringen ze makkelijk uw huid in. De weerhaakjes zorgen er vervolgens voor dat de haartjes zich goed vasthechten.

De stoffen die op de brandharen zitten, bevatten een bepaald eiwit dat ons lichaam niet herkent. Daardoor wordt bij contact met de brandharen een afweermechanisme ingezet: het lichaam maakt histamine aan in een poging de indringer te verslaan. Deze reactie kan verschillende klachten veroorzaken, afhankelijk van de plek waarop de brandhaartjes hebben toegeslagen.

Welke klachten veroorzaakt de eikenprocessierups?

De meeste mensen die in contact zijn geweest met de brandharen hebben last van huidklachten. Deze ontstaan zo’n 4 tot 8 uur nadat de haartjes doordringen in de huid. De meest voorkomende huidklachten zijn:

• Hevig jeukende uitslag;
• Rode vlekken, bultjes of blaasjes op de huid;
• Branderig gevoel op de huid.

De brandharen van de eikenprocessierups kunnen bij contact met de ogen na 1 tot 4 uur ook oogklachten geven, zoals:

• Jeuk in de ogen;
• Rode, geïrriteerde ogen;
• Gezwollen oogleden;
• Tranende ogen;
• Oogontsteking die in zeldzame gevallen kan leiden tot blindheid.

Sommige mensen krijgen zo’n 4 tot 8 uur na blootstelling aan de eikenprocessierupshaartjes luchtwegklachten. Vooral als u aan astma of andere luchtwegklachten lijdt, heeft u hier meer kans op. Het gaat daarbij om klachten als:

• Jeuk in de mond en/of keel;
• Slikstoornissen;
• Niesen/hoesten;
• Loopneus;
• Benauwdheid en/of kortademigheid.

Minder vaak treden maagdarmklachten op nadat de brandhaartjes zijn ingeslikt. De klachten die in dat geval kunnen voorkomen, zijn:

• Speekselovervloed;
• Overgeven;
• Buikpijn.

Naar mate u vaker in contact komt met de brandhaartjes, kunnen de klachten heviger worden. Sommige mensen krijgen zelfs een ernstige allergische reactie na contact met de brandharen. Symptomen van een ernstige allergische reactie zijn bijvoorbeeld:

• Hevige benauwdheid;
• Gezwollen ogen, lippen en/of tong, of zwellingen op andere plekken;
• Braken;
• Koorts.

De allergische reactie treedt meestal op binnen dertig minuten na het contact met de brandharen. Zoek direct medische hulp als dit gebeurt!

Hoe voorkomt u contact met de brandharen van de eikenprocessierups?

De eikenprocessierups is vooral actief in de maanden april tot en met juli. In deze periode is het dus zaak om de brandharen zoveel mogelijk te ontwijken. Een paar tips:

• Fiets of loop zo min mogelijk door straten, parken of (bos)paden waar eikenbomen staan;
• Houd uw armen en benen bedekt als u buiten bent. Trek iets aan met lange mouwen en pijpen;
• Draag een zonnebril als u buiten loopt of fietst, ook als het bewolkt is;
• Houd ramen en deuren gesloten;
• Hang de was niet buiten te drogen.

Ook belangrijk: kom in ieder geval niet aan het nest, laat de bestrijding van de eikenprocessierups over aan een professionele instantie!

Wat te doen bij klachten door de brandharen van de eikenprocessierups?

Bent u toch in contact gekomen met de brandharen van de processierups? Deze tips helpen om de overlast te beperken:

• Probeer in ieder geval niet te krabben, dit verergert de klachten alleen maar;
• Probeer de aangedane plek te strippen: plak een stukje plakband of pleister op de huid en trek het er meteen weer af. Met een beetje geluk trekt u de haartjes van de eikenprocessierups op deze manier uit de huid;
• Spoel de huid daarna goed af met lauw water. Was eventueel ook uw haar.
• Behandel de geïrriteerde huid na het afspoelen met een kalmerende lotion of een speciale processierupsgel;
• Sommige mensen hebben baat bij het föhnen van de huid. Door de warme lucht stolt een bepaald eiwit dat in de weerhaakjes zit en zijn de klachten sneller verdwenen. Een sauna geeft mogelijk hetzelfde effect;
• Last van uw ogen? Spoel uw ogen met lauw water. Probeer niet te wrijven. Een arts kan eventueel verzachtende oogdruppels voorschrijven;
• Trek de kleding die u droeg uit en was deze bij voorkeur op 60 graden. Uitkloppen heeft geen zin, de haartjes zitten door de weerhaakjes stevig vast.

De meeste klachten verdwijnen na een week of twee. Blijft u last houden van de klachten of zijn de klachten hevig, neem dan contact op met een arts. Deze kan misschien een geneesmiddel voorschrijven zoals Fragon, corticosteroïde zalf of een antihistaminicum.

Op naar een jeukvrije zomer!

Over Dokteronline

Dokteronline is het platform dat consumenten, artsen en apotheken verbindt om tot gerichte zorgbehandeling te komen. Dokteronline gelooft in verantwoorde zelfregie als het gaat om goed te behandelen klachten.