Anale klachten

Anale klachten komen voor in het gebied rondom de anus. De meest voorkomende klachten zijn jeuk bij/aan de anus (anale jeuk) en pijn aan de anus. Dergelijke symptomen komen vaak voor maar de meeste mensen houden deze liever voor zich.

Anale klachten kunnen symptomen geven zoals jeuk aan/bij de anus (anale jeuk), pijn aan de anus en bloedverlies rondom de anus.

Hieronder volgen een aantal oorzaken van anale klachten.

• Poliep;
• Darmkanker;
• Darmontsteking;
• Fissuren;
• Anale trombose;
• Fistels;
• Aambei (aambeien);
• Obstipatie;
• Anale incontinentie;
• Soa;
• Antibiotica;
• Allergie;
• Infectie met een worm;
• Overmatig zweten.
  

Een anale poliep is een goedaardig gezwel dat kan ontstaan rondom de anus. Soms leidt een poliep niet tot klachten, terwijl sommige mensen er juist veel last van hebben. De meest voorkomende klacht is jeuk aan de anus, oftewel anale jeuk. Het wordt aangeraden om een poliep zo snel mogelijk te verwijderen.

Darmkanker komt vooral voor bij ouderen en kan leiden tot klachten zoals bloed- en slijmverlies tijdens de ontlasting. Als de tumor op tijd ontdekt wordt, dan is darmkanker een van de best behandelbare vormen van kanker. De meeste klachten zijn: onregelmatig ontlastingspatroon, buikpijn en loze aandrang. Om darmkanker op tijd te kunnen ontdekken, is het belangrijk dat u naar de huisarts gaat als u last heeft van bloed bij de ontlasting.

Een darmontsteking wordt veroorzaakt door een bacterie of virus en kan leiden tot diarree en een onregelmatig ontlastingspatroon. Echter ook bepaalde ziektes zoals de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa kunnen de oorzaak zijn van darmontstekingen.

Fissuren, ook wel anusscheuren genoemd, kunnen ontstaan doordat men te hard perst tijdens de ontlasting. Het scheurtje dat ontstaat kan zeer pijnlijk worden tijdens en na de ontlasting.

Anale trombose is te herkennen aan een pijnlijke blauwe knobbel rondom de anus. Dit is een bloedprop die men niet weg kan duwen. Anale trombose wordt veroorzaakt door een verwaarloosde aambei (of meerdere verwaarloosde aambeien), overmatig alcoholgebruik of te hard persen bij constipatie.

Een fistel rondom de anus leidt tot een pijnlijke zwelling, maar ook misselijkheid en koorts. Het ontstaat als een abces of klierontsteking rond de anus niet op tijd behandeld wordt.

Aambeien zijn opgezette bloedvaatjes in de anus die kunnen uitstulpen. Bij het persen tijdens de ontlasting kan de druk in de bloedvaatjes erg hoog worden zodat ze gaan uitzetten en er een kleine bloeding ontstaat. Aambeien kunnen pijnlijk zijn en leiden tot bloedverlies tijdens de ontlasting.

Als men lijdt aan obstipatie, oftewel als men minder dan twee keer per week een ontlasting heeft, dan kan dit leiden tot anale ongemakken evenals aambeien.

Mensen die lijden aan anale incontinentie verliezen ongewild ontlasting. Een oorzaak hiervan kunnen slappe bekkenbodemspieren zijn, maar ook een uitgezakte aambei of een endeldarmverzakking.

Een soa zoals chlamydia kan tevens leiden tot anale klachten zoals irritatie, pijn en jeuk rondom de anus (anale jeuk). Hetzelfde geldt voor het gebruik van antibiotica omdat hierbij de darm ontregeld kan raken aangezien niet alleen de slechte maar ook goede bacteriën gedood worden door het nemen van een antibioticakuur.

Tot slot kunnen een allergie voor bijvoorbeeld vochtig of gekleurd toiletpapier, een infectie met een worm of overmatig zweten leiden tot jeuk rondom de anus (anale jeuk).

Wormen zijn parasieten die bij de mensen kunnen huizen in de darmen of in weefsels. Er bestaan verschillende soorten wormen zoals aarsmaden, lintwormen en spoelwormen. Deze wormen kan men oplopen van andere mensen of van dieren. Zo kunt u een worminfectie oplopen als er eitjes op uw handen aanwezig zijn en u uw handen vervolgens in uw mond stopt. De eitjes groeien in de darmen uit tot larven en later tot wormen. Ook deze wormen leggen weer eitjes waarmee weer andere personen besmet kunnen raken. De meeste klachten bij worminfecties zijn jeuk rond de anus (anale jeuk) en diarree.

Anale klachten kunnen onderscheiden worden in de volgende klachten:

• Pijn tijdens de ontlasting;
• Bloedverlies tijdens de ontlasting;
• Jeuk rondom de anus (anale jeuk);
• Obstipatie;
• Ongewild verlies van ontlasting.

Bloedverlies tijdens de ontlasting kan wijzen op darmkanker maar dit is zeker niet altijd het geval. In de meeste gevallen betreft het een aambei of meerdere aambeien. Er zijn er twee soorten aambeien; inwendige aambeien en uitwendige aambeien. Inwendige aambeien komen voor in de anus en uitwendige aambeien komen voor buiten de anus. Inwendige aambeien worden geclassificeerd in graad 1 tot en met 4.

Graad 1
Bij graad 1 is er sprake van kleine zwellingen in de endeldarm. Deze zijn niet zichtbaar en kunnen niet gevoeld worden aan de buitenkant van de anus inwendige aambeien. Deze vorm van inwendige aambeien komt vaak voor.

Graad 2
Bij graad 2 zijn er grotere zwellingen aanwezig. Ze kunnen als het ware naar buiten komen tijdens de ontlasting maar gaan daarna vanzelf weer terug naar binnen.

Graad 3
Bij graad 3 hangt de aambei uit de anus, men voelt dan één of een paar zachte bobbeltjes. Men kan deze bobbeltjes niet terug naar binnen duwen (uitwendige aambeien).

Graad 4
Aambeien met graad 4 hangen altijd uit de anus en kunnen niet naar binnen geduwd worden (uitwendige aambeien).

Als men last heeft van uitwendige aambeien dan kan dit een drukkend en pijnlijk gevoel geven. Sommige mensen beschrijven het alsof er iets uit de anus komt, ook afvegen na de ontlasting kan moeilijker zijn. Men kan tegelijkertijd zowel interne als externe aambeien ontwikkelen, maar over het algemeen zijn uitwendige aambeien minder gebruikelijk dan inwendige aambeien. Het kan ook zijn dat er een bloedprop wordt gevormd in de aambei. Dit is erg pijnlijk en moet met spoed behandeld worden.

Ongewenst verlies van ontlasting of het niet kunnen ophouden ervan, ook wel fecale incontinentie genoemd, kan zich voordoen bij diarree of als uw kringspieren zijn verslapt of beschadigd wegens een ziekte of bevalling. Ook als men lange tijd erg harde ontlasting heeft, wat vaak wordt veroorzaakt door verstopping, kan ongewenst ontlastingsverlies optreden. Ook een verzakking van de endeldarm, waarbij een deel van de endeldarm via de anus naar buiten zakt, is een oorzaak van ontlastingsincontinentie. Echter ook chronische darmontstekingen zoals bij de ziekte van Crohn kunnen door een ontsteking van het slijmvlies van de endeldarm leiden tot een versterkt aandranggevoel. Hierdoor is het moeilijker om de ontlasting op te houden.

Anale klachten zijn te herkennen aan:

• Pijn tijdens de ontlasting;
• Bloedverlies tijdens de ontlasting;
• Jeuk rondom de anus (anale jeuk);
• Obstipatie;
• Ongewild verlies van ontlasting.

Houd er tevens rekening mee dat bloedverlies tijdens de ontlasting ook op andere aandoeningen kan wijzen. Neem daarom contact op met uw huisarts als u niet zeker weet of het bloedverlies door bijvoorbeeld aambeien komt en als de pijn en problemen lange tijd blijven aanhouden terwijl u de adviezen heeft opgevolgd.

Als u last heeft van aambeien en fissuren, zorg er dan voor dat uw ontlasting zacht blijft. Bij een zachte ontlasting hoeft u namelijk minder hard te persen en heeft u minder kans op het ontstaan van klachten. U kunt zorgen voor een zachte ontlasting door voldoende te drinken, dat wil zeggen minimaal 1,5 liter water per dag, maar het liefst 2 liter. Heeft u moeite om voldoende te drinken? Zet dan een fles of karaf water naast u neer, op uw bureau. Onbewust grijpt u hier vaak naar.

Ook kunt u uw water lekkerder maken door er wat fruit of kruiden aan toe te voegen. Of kies voor thee. Houd er rekening mee dat de regel voor 1,5 tot 2 liter water per dag geldt in normale omstandigheden. Is het erg warm of gaat u sporten? Dan moet u nog meer drinken. Daarnaast is het belangrijk om genoeg te bewegen om harde ontlasting te voorkomen. Dit wil zeggen: een halfuur per dag, of meer. Dit hoeft niet per se een actieve sport te zijn, wandelen of tuinieren zijn ook uitstekende vormen van beweging. Kies tevens voor vezelrijke voeding, producten waar veel vezels in zitten zijn: volkorenbrood, groente en fruit, bonen, kikkererwten en havermout. Vezels zorgen er namelijk voor dat de ontlasting meer vocht bevat, waardoor deze zacht wordt. Ga tevens direct naar het toilet zodra u aandrang voelt. Als u uw ontlasting namelijk lang ophoudt, dan wordt deze ook hard. Probeer daarnaast niet te hard te persen, vaak is dit niet nodig.

Als u last heeft van jeuk of irritatie rond de anus (anale jeuk) dan kunt u het beste zacht toiletpapier gebruiken. Of gebruik een vochtig doekje waarna u de huid goed droogdept. Kies echter niet voor vochtig toiletpapier met alcohol of parfum, aangezien dit de huid juist meer kan irriteren. Heeft u tot slot last van bobbeltjes? Probeer deze dan zachtjes naar binnen te drukken, hierdoor kan de pijn verminderen.

Een aambei van graad 1, oftewel kleine, inwendige aambeien, gaan na een poosje vanzelf weer over. Hetzelfde geldt voor fissuren. Behandeling hiervoor is vaak niet nodig. U kunt wel kiezen voor crèmes of zalfjes om de klachten te verminderen. Hierdoor geneest de aambei echter niet. Er zijn verschillende verzachtende crèmes vrij verkrijgbaar in de drogisterij of apotheek. Voorbeelden hiervan zijn vaselinecetomacrogolcrème en zinksulfaatvaselinecrème. Er zijn tevens crèmes met een verdovend effect beschikbaar waarmee de pijn verminderd kan worden.

Een voorbeeld hiervan is Lidocaine zinksulfaatcrème. Deze moet u twee keer per dag en na elke ontlasting opsmeren, gedurende maximaal vier weken. Er zijn tevens zetpillen op de markt, deze bevatten vaak zinkoxide. Als u last heeft van veel ontstekingen rond de aambei (of aanbeien), dan kan uw arts u een corticosteroïde crème voorschrijven. Deze verminderen de ontsteking en zwelling, waardoor u tevens minder last heeft van pijn en jeuk rondom de anus (anale jeuk). Tot slot kunt u kiezen voor medicijnen die de ontlasting zachter maken, zoals lactulose of macrogol.

Bij een aambei van graad 2 of 3, oftewel hevige aambeien met aanhoudende klachten, kan er gekozen worden voor een rubberbandligatie. De aambei wordt dan afgebonden met behulp van rubberen bandjes. Hierdoor kan de aambei niet meer naar beneden zakken, waardoor u geen last meer heeft van klachten.

Een poliep moet chirurgisch verwijderd worden omdat dit goedaardige gezwel na verloop van tijd toch kan ontaarden. Een anale trombose wordt meestal verwijderd zoals een aambei. Daarvoor zijn verschillende methodes beschikbaar. Als uw anale klachten het gevolg zijn van een soa, dan moet u behandeld worden met antibiotica. Ga hiervoor naar uw huisarts. Als uw anale klachten het gevolg zijn van een antibioticakuur, dan kunt u ervoor kiezen om een probioticakuur te nemen om de bacteriën in uw darmen weer in balans te brengen.

Ongewenst verlies van ontlasting kan behandeld worden door de bekkenbodemspieren en kringspier te trainen of te herstellen. Dit gebeurt onder begeleiding van een fysiotherapeut. Als de kringspier echter ernstig beschadigd is, dan moet deze operatief hersteld worden.

U kunt na een rubberbandligatie of andere chirurgische ingreep rondom de anus tijdelijk last hebben van pijnklachten, bloedverlies en moeite met plassen.

Anale klachten zijn te voorkomen door de hierboven beschreven adviezen op te volgen. Het belangrijkste is dat u uw ontlasting zacht houdt door genoeg water te drinken en vezelrijk voedsel te eten. Let daarnaast op uw houding tijdens de ontlasting. Probeer uw rug iets te bollen door uw voeten hoger te plaatsen. Gebruik hierbij bijvoorbeeld een krukje of haal uw hielen van de vloer.

Farmacotherapeutisch kompas. (2019). Lactulose [website]. Geraadpleegd van https://www.farmacotherapeutischkompas.nl/bladeren/preparaatteksten/l/lactulose

Huidhuis. (2019). Aambeien [website]. Geraadpleegd van https://www.huidhuis.nl/huidaandoening/aambeien

Nederlands Huisartsen Genootschap. (2017, 1 februari). Ik heb last van aambeien [website]. Geraadpleegd van https://www.thuisarts.nl/aambeien/ik-heb-last-van-aambeien

Nederlands Huisartsen Genootschap. (2017, 1 februari). Ik heb anusscheurtjes [website]. Geraadpleegd van https://www.thuisarts.nl/anusscheurtjes/ik-heb-anusscheurtjes