Diarree

Diarree is geen ziekte, maar een symptoom. Iedereen heeft wel eens met diarree te maken gehad. Meestal gaat diarree ook weer vanzelf over. Gaat diarree niet vanzelf over of heeft de diarree zoveel vochtverlies veroorzaakt dat het gepaard gaat met uitdroging dan is het zaak om medisch in te grijpen.

Bij diarree is het ontlastingspatroon (ernstig) verstoord. Diarree is een waterdunne ontlasting vaak meerdere keren per dag die ook wel buikloop wordt genoemd. Diarree kan acuut zijn en komt meestal door een darminfectie en gaat dan ook meestal na een paar dagen over. Vanaf meer dan 2 weken spreken we van chronische diarree, dan kan er sprake zijn van een ziekte onder de leden.

De oorzaken van diarree kunnen zijn:

• Plotselinge darminfectie: bij acute diarree wordt diarree meestal veroorzaakt door een virus, parasiet of bacterie. Hieronder schaart zich ook zoals dat in de volksmond heet, de buikgriep, die door een virus wordt veroorzaakt en besmettelijk is. Een infectie door bacteriën wordt vaak veroorzaakt door besmet voedsel of water. Bij besmet voedsel kan het gaan om rauw kippen- of varkensvlees, rauwe melk en melkproducten, ei en eierproducten, vis en garnalen. Een infectie door een parasiet kan door besmet eten of water. Soms is het niet duidelijk hoe de besmetting wordt veroorzaakt.
• Stress: door stress verloopt de spijsvertering niet voldoende. Er wordt niet voldoende water en mineralen uit de voedingsresten gehaald, de ontlasting gaat sneller door de darmen en blijft waterig.
• Medicijnen: antibiotica kunnen diarree veroorzaken. Antibiotica worden ingezet om ziekmakende bacteriën tegen te gaan, maar ze kunnen daarbij ook goede bacteriën in de darm beschadigen en daardoor de darmflora in de war brengen. Een veelgebruikt medicijn bij diabetici metformine kan ook diarree veroorzaken. Een te hoog ingestelde schildklier (bij een te lage schildklierwerking) kan ook diarree geven.
• Voedselintolerantie: wanneer bepaald voedsel niet wordt verdragen spreken we van voedselintolerantie. Voorbeelden hiervan zijn lactose-intolerantie (melk en melkproducten) en coeliakie dit is een gluten intolerantie.
• Versnelde stofwisseling: een te snel werkende schildklier zorgt voor een te snelle stofwisseling. Een van de uitingen hiervan kan diarree zijn.
• Ziekte van het maag-darm kanaal: de ziekte van Crohn (een chronische ontstekingsziekte van de darm) en colitis ulcerosa (waarbij sprake is van een chronische dikke darm ontsteking) geven vooral wanneer deze ziekten opvlammen diarree. Een vettige dunne ontlasting zien we bij chronische aandoeningen van de lever, galwegen en alvleesklier.
• Prikkelbaar Darm Syndroom (PDS): deze aandoening kan gepaard gaan met diarree. De diarree kan ook afgewisseld worden door verstopping. Wanneer er geen oorzaak voor diarree wordt gevonden wordt chronische diarree hier vaak onder geschaard.
• Overloopdiarree: Bij verstopping dikt de ontlasting in. Dunne ontlasting gaat langs de verstopping. Mensen denken dat ze diarree hebben terwijl ze eigenlijk een verstopping hebben. Dit wordt ook wel paradoxale diarree genoemd.
• Voeding: Bepaalde ingrediënten versnellen de snelheid van de spijsvertering. Dit is bekend van vervangende suikers als mannitol, fructose, sorbitol en xylitol die in onder andere in voedingsmiddelen, frisdrank (fructose), snoep en kauwgom te vinden zijn.
• Reizigersdiarree: Onder reizigersdiarree verstaan we diarree die u tijdens reizen naar met name verre landen waar de hygiënische omstandigheden verminderd zijn, kunt oplopen.

Bij diarree kunt u last hebben van de volgende verschijnselen:

• Waterdunne ontlasting
• De ontlasting heeft een zurige geur
• Meerdere keren ontlasting per dag
• Buikkrampen
• Moeite om de ontlasting op te houden
• Mogelijk ook misselijkheid en braken
• Algemeen zich niet lekker voelen tot ziektegevoel
• Moe en zich slap voelen, dit kan gepaard gaan met hoofdpijn
• Donkere urine doordat u veel vocht verliest met de ontlasting is er minder vocht om uit te plassen
• Soms koorts

Wanneer u diarree heeft kunt u de volgende maatregelen nemen.

• Veel drinken: Bij acute diarree verliest u veel vocht, dit vocht moet weer aangevuld worden met zout- en suikerhoudende dranken, bijvoorbeeld bouillon of thee met suiker, geen frisdrank. Drink kleine beetjes. Ook al denkt u dat het vocht er gelijk weer uit komt, drink dan toch kleine beetjes om uitdroging te voorkomen.
• Eten: Probeer te eten. U kunt in principe alles eten, het liefst vezelrijk eten. De vezels zullen de ontlasting indikken.
• Hygiëne: Zorg voor een goede hygiëne. Was uw handen nadat u naar de wc bent geweest of bij het bereiden van voedsel.
• Medicatie aanpassen: Overleg met uw arts wanneer u het vermoeden heeft dat uw medicatie diarree veroorzaakt, stop uw medicatie niet zelf.

De behandeling van diarree is afhankelijk van de oorzaak van diarree.

Acute diarree hoeft niet direct behandeld te worden, meestal gaat het binnen een paar dagen over. Het is belangrijk om uitdrogingsverschijnselen te voorkomen of tegen te gaan.

Lees bij elk medicijn dat u gebruikt de bijsluiter.

• ORS (oral rehydration solution): Bij uitdrogingsverschijnselen kan ORS worden voorgeschreven (het is ook zonder recept verkrijgbaar). Het is een mengsel in poedervorm of in bruistablet van zouten en druivensuiker. Het medicijn moet in water worden opgelost. Neem hiervoor schoon water zo nodig mineraal water zonder prik. Elke keer wanneer u waterdunne ontlasting heeft of bij braken neemt u een oplossing van ORS. Lukt het u niet om dit in een keer te drinken, neem dan over de dag heen regelmatig een klein slokje. Bij ORS moeten mensen met een natriumarm dieet of mensen met diabetes opletten met de hoeveelheid zout en suikers in ORS. Is met dit medicijn het braken na een dag niet over, raadpleeg dan een arts. Is de diarree bij gebruik van dit medicijn na 3 dagen niet over, raadpleeg dan een arts.
• loperamide(-oxide): Loperamide (-oxide) kan een praktische oplossing zijn. Bijvoorbeeld wanneer u moet reizen of iets belangrijks hebt waar u echt aanwezig moet zijn. De diarree stopt in principe binnen enkele uren en is 4 tot 6 uur werkzaam. Loperamide remt de bewegingen van de darmen en trekt ook de anus samen, hierdoor voelt u minder aandrang. De ontlasting blijft langer in het lichaam en krijgt zo de mogelijkheid om in te dikken. Ga naar de arts als de diarree met het gebruik van dit medicijn na 2 dagen niet is gestopt. Wanneer u geen diarree meer heeft stop dan in ieder geval na 12 uur de medicatie. Door loperamide kan verstopping optreden. Raadpleeg uw arts wanneer u ernstige buikpijn krijgt.
• azitromycine en ORS: Bij ernstige infectieuze diarree waarbij de bacterie nog niet bekend is, kan gekozen worden voor azitromycine en ORS. Vaak zal de arts ook een onderzoek van de ontlasting willen om te onderzoeken welke bacterie de diarree veroorzaakt. Wanneer deze bekend is, kan er zo nodig voor een ander antibioticum worden gekozen.

Voor diarree zijn geen alternatieve behandelingen bekend. Vroeger werd actieve kool (norit) gebruikt, maar niets wijst erop dat dit helpt.

Afhankelijk wat de ernst van de oorzaak van uw diarree is, zijn er verschillende mogelijkheden om een aantal veranderingen in uw leefstijl door te voeren. Er een gezonde leefstijl op na houden is altijd goed maar bij ziekte van het maag-darm kanaal essentieel om de klachten te verminderen of zelfs te voorkomen. Een gezonde leefstijl houdt in dat u zo gezond mogelijk en regelmatig mogelijk leeft met een gevarieerd voedingspatroon. Voldoende nachtrust, dat u stress vermijdt, regelmatig beweegt, en niet rookt. Matig of stop de consumptie van alcohol. Bij voedselintolerantie zoals bij lactose en gluten intolerantie is het raadzaam om voedingsmiddelen met deze producten niet meer te consumeren. Het houdt in het begin in dat u op de verpakking van voedingsmiddelen moet kijken wat erin zit, maar u zult zien dat u er handigheid in krijgt. Geef van tevoren aan wanneer u uit eten gaat dat u een glutenvrij of lactosevrij dieet hebt.

Een groot risico van diarree is uitdroging. Uitdroging is een ernstige situatie en kan gepaard gaan met de volgende verschijnselen:

• Niet of weinig plassen en donkere urine;
• Dorst
• Droge mond
• Lusteloosheid
• Flauwvallen
• Verwardheid
• Sufheid
• Snelle ademhaling
• Snelle hartslag
• Diepliggende ogen
• Koude armen en benen

Afhankelijk van de ernst van de klachten moet u een dokter raadplegen.

Diarree gaat gepaard met veel vochtverlies, sommige medicatie moet eventueel aangepast worden, omdat het lichaam anders teveel van het product binnen krijgt. Bij sommige stoffen kan dat kwalijke gevolgen hebben. De volgende medicijnen moeten eventueel en altijd in overleg met een arts aangepast worden:

• Kaliumverlagers, plastabletten en medicijnen tegen hoge bloeddruk
• Fosfaatbinders
• Insuline en bepaalde pillen bij diabetici
• Laxeermiddel, stop met het middel tot de diarree en/of het braken weer over is
• De pil

Lees bij “Leefstijl veranderingen” hoe u diarree kunt voorkomen of verminderen bij maag-darm kanaal ziekten en voedsel intolerantie. Diarree bij acute darminfecties kunt u voorkomen door de volgende maatregelen te nemen. Was u handen na elk wc bezoek. Was uw handen voor het bereiden eten. Bak kippen- en varkensvlees altijd goed gaar. Ook bij het barbecueën. Let bij vlees, vis, voorgesneden groenten, koelverse maaltijden en verse vruchtensappen op de TGT-datum (te gebruiken tot). Na deze datum moet u de producten weggooien, anders kunnen er bacteriën in gaan groeien. Deze producten moet u koel bewaren op 4°C, dus in de koelkast. Ook vleeswaren, eieren, zachte kaas, melk en melkproducten en gebak moeten gekoeld bewaard worden. Ze hebben een THT-datum (ten minste houdbaar tot), na deze datum zijn ze bederfelijk. Ga dus niet te ver over THT-datum heen om deze producten te consumeren. Wilt zelf gemaakt eten bewaren, laat het dan eerst afkoelen voordat u het in de koelkast zet. Reken bij zelf ingevroren producten de TGT-datum uit en zet dit erop, gebruik na die datum de producten niet meer. Reinig regelmatig uw koelkast. ontdooi vlees niet op het aanrecht, een magnetron is veel beter of in de koelkast in een afgedekte schaal ontdooien. Zet producten die snel kunnen bederven weer snel in de koelkast.

Volg de volgende adviezen op om reizigersdiarree te voorkomen. U kunt reizigers diarree oplopen in landen met verminderde hygiënische omstandigheden. Informeer daarom of water uit de kraan te gebruiken is om te drinken, eten klaar te maken en tanden te poetsen. Drink geen dranken met ijsblokjes. Neem alleen voorverpakte ijsjes. Eet geen ongeschild fruit, rauwkost en salades. Wees voorzichtig met eten dat u op straat koopt (marktkraampjes). Bewaar etenswaren gekoeld en afgedekt. Eet alleen goed gegaard vlees en vis. Wees voorzichtig met zwemmen in stilstaand water. Informeer of er vaccinaties aanbevolen of zelfs verplicht zijn. Neem uit voorzorg ORS mee.

Thuisarts.nl. (z.d.). Ik heb diarree in het kort. Geraadpleegd op 27 april 2019 op https://www.thuisarts.nl/diarree/ik-heb-diarree

Stichting darm gezondheid. (z.d.). Wat is de oorzaak van diarree. Geraadpleegd op 27 april 2019 op https://www.darmgezondheid.nl/darmklachten/darmaandoeningen/diarree/

Maag lever darm stichting. (z.d.). Ziekte van Crohn. Geraadpleegd op 27 april 2019 op https://www.mlds.nl/chronische-ziekten/crohn-ziekte-van/leven-met-de-ziekte-van-crohn/ 

Maag lever darm stichting. (z.d.). Colitis ulcerosa. Geraadpleegd op 27 april 2019 op https://www.mlds.nl/chronische-ziekten/colitis-ulcerosa/hoe-de-ziekte-ontstaat/ 

Maag lever darm stichting. (z.d.). Klachten en symptomen van diarree. Geraadpleegd op 27 april 2019 op https://www.mlds.nl/klachten/diarree/?gclid=Cj0KCQjw5J_mBRDVARIsAGqGLZCG4NpAjFzYip7YrEZ5yhq9O60iTANIWOihgMUDYbavBBV6JRtoCQwaAmQBEALw_wcB#klachten-en-symptomen

Farmacotherapeutisch Kompas. (z.d.). Diarree/behandelplam. Geraadpleegd op 27 april 2019 op https://www.farmacotherapeutischkompas.nl/bladeren/indicatieteksten/acute_diarree

Harm, G., Kerskes, M., NVN Richtlijn Ontwikkelaars. (6 april 2018). Medicijnen aanpassen. Geraadpleegd op 27 april 2019 op https://www.nieren.nl/bibliotheek/83-oppassen-met-medicijnen/309-medicijngebruik-als-u-diarree-hebt-of-moet-overgeven

Voedingscentrum. (z.d.). Wat helpt bij diarree. Geraadpleegd op 27 april 2019 op https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/diarree.aspx

Voedingscentrum. (z.d.). Houdbaarheidsdatum (THT/TGT). Geraadpleegd op 27 april 2019 op https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/houdbaarheidsdatum-tht-tgt-.aspx