Geheugenverlies (concentratie)

Geheugenverlies treedt meestal op bij oudere mensen maar kan tevens ontstaan door bijvoorbeeld hersenletsel. U kunt uw geheugen tijdelijk of blijvend verliezen.

Het geheugen biedt de mogelijkheid om informatie op te slaan, te bewaren en weer op te halen (herinneren). Er wordt een onderscheid gemaakt in het korte- en langetermijngeheugen. Het kortetermijngeheugen gaat over het tijdelijk opslaan van nieuwe informatie. Zoals het onthouden van een telefoonnummer of uw boodschappenlijstje. Het langetermijngeheugen heeft betrekking op gebeurtenissen die langer geleden zijn gebeurd. Hiermee kunt u zich bijvoorbeeld de naam van uw basisschool herinneren. Onbelangrijke informatie wordt vergeten, terwijl belangrijke informatie wordt opgeslagen in het langetermijngeheugen.

Personen die lijden aan geheugenverlies, kunnen zich informatie die is opgeslagen in het korte- of langetermijngeheugen niet meer herinneren. Geheugenverlies heeft verschillende oorzaken en kan zowel tijdelijk als permanent zijn, gedeeltelijk of volledig. Daarnaast hebben veel mensen wel eens last van vergeetachtigheid, tijdelijk geheugenverlies of concentratieproblemen.

Hieronder volgen een aantal oorzaken van geheugenverlies:

• Ouderdom;
• Dementie;
• Hersenletsel;
• Alcohol- of drugsgebruik;
• Beroerte;
• Depressie;
• Medicijngebruik;
• Stress;
• Vitamine- of vochtgebrek.

Naarmate men ouder wordt, krijgt men van nature meer last van geheugenverlies. Normaal gesproken heeft dit echter niet een hele grote invloed op het dagelijkse leven van ouderen. Zij hebben vaak genoeg aan een paar geheugensteuntjes. Het verschil tussen geheugenverlies door ouderdom en door dementie ligt in het feit dat bij dementie het geheugen snel achteruit gaat. Binnen een aantal maanden of jaar kunnen er grote delen van het geheugen kwijt zijn.

Geheugenverlies door ouderdom gaat echter niet veel achteruit na verloop van tijd. Dit blijft jarenlang op hetzelfde niveau. Dementie is in feite de naam voor een groep symptomen of aandoeningen waarbij de hersenen niet meer goed in staat zijn om informatie te verwerken. Het is een verzamelnaam voor ongeveer vijftig ziektes, waarvan de ziekte van Alzheimer de bekendste is.

Dementie wordt veroorzaakt doordat de zenuwcellen in de hersenen kapot gaan, hierdoor werken de hersenen minder goed. Hoe snel deze achteruitgang van de hersenen verloopt, is per persoon verschillend. Sommige mensen kunnen nog jarenlang een vrij normaal leven leiden. Naast geheugenproblemen krijgen dementerende personen ook te maken met denk- en spreekproblemen en een veranderend karakter.

Ook door hersenletsel kan geheugenverlies optreden. Er wordt dan gesproken van een gat in het geheugen. De duur van het geheugenverlies is afhankelijk van de ernst van het letsel en de plaats ervan. Dit soort geheugenverlies kan onderscheiden worden in anterograde amnesie waarbij de persoon geen nieuwe herinneringen meer kan aanmaken vanaf het hersenletsel maar nog wel herinnering van vóór het hersenletsel kan herinneren.

Retrograde amnesie is geheugenverlies waarbij de persoon geen oude herinneringen van vóór het hersenletsel kan ophalen maar wel nieuwe herinneringen kan aanmaken vanaf het hersenletsel. Het overmatig consumeren van alcohol of drugs kan tevens leiden tot geheugenverlies. Alcohol werkt namelijk verdovend op alle hersencellen, hierdoor gaan ze anders functioneren en op termijn zullen er hersencellen afsterven. Zo leidt jarenlang overmatig drinken tot het krimpen van de hersenen. Ook kunt u een black-out krijgen nadat u een flinke hoeveelheid alcohol heeft gedronken, u weet dan niet meer wat er is gebeurd en wat u heeft gedaan. Dit is in feite een stoornis van het kortetermijngeheugen. Ook drugsgebruik kan blijvende hersenschade tot gevolg hebben.

Sommige mensen krijgen last van geheugenverlies na een beroerte. Een beroerte is een verzamelnaam voor een TIA, herseninfarct en hersenbloeding. In dit geval is er een probleem met de bloedvoorziening naar de hersenen, waardoor een deel van de hersenen te weinig zuurstof krijgt, deze kunnen afsterven en er hersenfuncties kunnen uitvallen. Ook bij mensen die lijden aan een depressie kan er geheugenverlies optreden omdat het brein als het ware krimpt, waardoor bepaalde zenuwen geen verbindingen meer kunnen maken. Heirdoor kunnen depressieve personen zich bepaalde persoonlijke situaties niet meer herinneren, waarschijnlijk om zichzelf te beschermen tegen negatieve emoties. Hetzelfde geldt voor mensen die een trauma hebben opgelopen.

Bepaalde medicijnen zoals medicijnen tegen slapeloosheid en angst kunnen leiden tot geheugenverlies en concentratieproblemen. Ook een combinatie van verschillende geneesmiddelen kan geheugenproblemen geven.

Mensen die lijden aan stress hebben tevens geheugenproblemen omdat het brein in deze staat niet de capaciteit en de middelen heeft om het geheugen goed te gebruiken, waardoor men dingen vergeet en minder nieuwe herinneringen aanmaakt. Daarnaast kan een vitamine- of vochtgebrek tot geheugenproblemen leiden. Zo is onderzocht dat een gebrek aan vitamine B (wat vaak optreedt bij mensen die veel alcohol drinken) ervoor zorgt dat de hersenen minder goed functioneren. Tot slot hebben mensen met te weinig vloeistoffen zoals water in het lichaam, een tekort aan elektrolyten, hierdoor kunnen de hersenen niet optimaal functioneren.

Geheugenverlies kan als volgt onderscheiden worden:

• Anterograde amnesie;
• Retrograde amnesie;
• Tijdelijk geheugenverlies;
• Permanent geheugenverlies;
• Vergeetachtigheid;
• Concentratieproblemen.

Geheugenverlies als gevolg van letsel, zoals een beroerte, ziekte of andere aandoening, kan onderscheiden worden in anterograde amnesie en retrograde amnesie. Bij anterograde amnesis kan de persoon geen nieuwe herinneringen meer aanmaken vanaf het hersenletsel maar kan deze nog wel herinnering van vóór het hersenletsel herinneren. Retrograde amnesie is geheugenverlies waarbij de persoon geen oude herinneringen van vóór het hersenletsel kan ophalen maar wel nieuwe herinneringen kan aanmaken vanaf het hersenletsel.

Tijdelijk geheugenverlies duurt normaal gesproken niet langer dan 24 uur en verdwijnt vervolgens weer spontaan. U kunt zich dan tijdelijk niet meer herinneren wat u de afgelopen dagen gedaan heeft en u kunt tevens geen nieuwe informatie opslaan terwijl u verder wel normaal functioneert. De precieze oorzaak hiervan is nog niet bekend, wel weten we dat het te maken heeft met de bloedvoorziening van de hersenen, emotionele stress en persoonlijkheidskenmerken. Het komt voornamelijk voor bij vrouwen van gemiddelde leeftijd.

De oorzaak van permanent geheugenverlies is in de meeste gevallen dementie. Door het nemen van bepaalde medicijnen, stress en ouderdom kan men tevens vergeetachtig worden en concentratieproblemen krijgen. Deze vormen van geheugenproblemen zijn echter eenvoudig te behandelen door de oorzaak hiervan aan te pakken.

Geheugenverlies is te herkennen aan:

• Vergeetachtigheid;
• Geheugenverlies;
• Denk- en spreekproblemen;
• Veranderend karakter;
• Problemen met dagelijkse handelingen;
• Spullen kwijtraken;
• Onrust.

Naast vergeetachtigheid en geheugenverlies krijgen mensen met dementie te maken met denk- en spreekproblemen. Zo kan een dementerend persoon een aantal keer herhalen wat hij of zij zojuist gezegd heeft en eenvoudige woorden vergeten. Vaak verandert het karakter van dementerende personen ook, zij worden verward, achterdochtig, depressief of angstig. Bepaalde emoties kunnen ineens opspelen en men kan dingen gaan doen die hij of zij anders nooit deed. Het wordt steeds moeilijk om normale dagelijkse handeling uit te voeren zoals koffie zetten, ook heeft men de neiging steeds spullen kwijt te zijn omdat men vergeet waar iets is neergelegd. Dit kan weer leiden tot onrust.

Het is belangrijk om in beweging te blijven en dagelijkse activiteiten in zoverre mogelijk te blijven uitvoeren. Probeer een sociaal isolement te voorkomen. Blijf tevens gezond eten, aangezien de hersenen 20 tot 30% van alle energie halen uit de voeding die u eet. Uw voeding is dus van groot belang voor uw hersenen.

Er wordt nog steeds onderzoek gedaan naar de behandeling van dementie, zoals Alzheimer. Op het moment is er nog geen medicijn beschikbaar waarmee men kan genezen van de ziekte. Wel zijn er medicijnen die het verloop van de ziekte kunnen vertragen. Voorbeelden hiervan zijn:

• Galantamine;
• Rivastigmine;
• Donepezil;
• Memantine.

Galantamine, rivastigmine en donepezil worden voorgeschreven bij beginnende tot matige vorm van de ziekte van Alzheimer. Deze geneesmiddelen worden tevens voorgeschreven bij alle stadia van de ziektes Parkinson-dementie en Lewy body-dementie. Memantine kan worden voorgeschreven bij een matige tot ernstige vorm van de ziekte van Alzheimer. Houd er rekening mee dat een vroege diagnose van dementie van belang is voor een efficiënte behandeling van de ziekte. Hoe eerder men start met medicatie, hoe beter de ziekte vertraagd kan worden.

Daarnaast zijn er tal van alternatieve behandelingen van geheugenproblemen mogelijk, zoals het nemen van plantaardige supplementen. Voorbeelden hiervan zijn:

• Groene thee;
• Kokosolie;
• Het Bredesen-protocol;
• Het Chinese kruid ginkgo biloba;
• Kurkuma;
• Oxytocine (knuffelhormoon);
• Verscheidene vitamines en voedingssupplementen;
• Cannabis en wiet.

Het effect van dergelijke alternatieve behandeling is echter niet wetenschappelijk bewezen. Houd er tevens rekening mee dat een overdaad aan vitamines en voedingssupplementen schadelijk kan zijn. Overleg daarom altijd met uw arts voordat u hieraan begint.

De meest voorkomende bijwerkingen van medicatie om dementie te vertragen zijn:

• Maag- en darmklachten;
• Gewichtsverlies;
• Depressiviteit;
• Slaperigheid;
• Duizeligheid.

Raadpleeg altijd uw arts als deze bijwerkingen lange tijd aanhouden of ernstige vormen aannemen.

Geheugenverlies als gevolg van dementie is te voorkomen door te kiezen voor een gezondere levensstijl. Als eerste kunt u stoppen met roken, aangezien roken de kans op de ziekte van Alzheimer met 45% vergroot. Daarnaast verhoogt overgewicht de kans op dementie, zorg er dus voor dat u afvalt als u overgewicht heeft. Een verhoogd cholesterol geeft een hoger risico op hart- en vaatziekten, die weer kunnen leiden tot een verhoogd risico op dementie.

Cholesterol krijgt men binnen via de voeding, door het eten van ongezonde voeding gaat het cholesterolgehalte in uw bloed omhoog. Voorbeelden van ongezonde voeding zijn: veel suiker en verzadigde vetten, weinig groente en fruit en weinig volkorenproducten. Het kan tevens zo zijn dat u aanleg heeft voor een hoog cholesterol. Gezond en niet te vet eten is sowieso belangrijk om uw lichaam fit te houden en ook geheugenverlies te voorkomen.

Voorkom daarnaast het nuttigen van te veel alcohol en drugs om dementie te voorkomen. Het drinken van meer dan 1 glas alcohol per dag heeft al negatieve gezondheidseffecten. Zorg tevens voor voldoende beweging, dat wil zeggen een half uur per dag. Of u nu fietst, wandelt of zwemt, alle vormen van beweging zorgen voor een betere doorbloeding. Zorg er tot slot voor dat u uw hersenen actief houdt om dementie te voorkomen. Blijf uw hersenen prikkelen door bijvoorbeeld het spelen van een kruiswoordpuzzel maar ook door een cursus te gaan doen of sociaal contact te behouden.