Oogaandoeningen

Oogaandoeningen komen regelmatig voor en zijn te onderscheiden in oogziektes en oogklachten. Voorbeelden hiervan zijn onder andere; een oogontsteking, droge ogen of staar. De meeste oogaandoeningen zijn eenvoudig te behandelen met medicijnen.

Onze ogen zijn erg gevoelig, vandaar dat oogklachten vaak voorkomen. De meeste zijn onschuldig, maar soms is er sprake van een signaal dat er iets mis is. Oogaandoeningen zijn te onderscheiden in oogziektes, zoals: staar, glaucoom, en diabetische retinopathie, en oogklachten, zoals: oogontstekingen, droge en vermoeide ogen en computerogen. Sommige oogziektes, zoals staar, moeten met een operatie verholpen worden. De meeste oogklachten kunnen met behulp van druppels of een zalfje verholpen worden.

De oorzaken van oogklachten zoals droge ogen zijn een te lage traanproductie of een te snelle verdamping van de traanfilm. Tal van factoren kunnen hieraan ten grondslag liggen, zoals hormonale afwijkingen, het gebruik van bepaalde geneesmiddelen, aandoeningen van de traanklier, de overgang, allergieën of het niet goed sluiten van het oog. De oorzaak van de veelvoorkomende oogontsteking conjunctivitis (bindvliesontsteking) waarbij de binnenkant van de oogleden en de buitenkant van de oogbol ontstoken zijn, kan een virus of bacterie zijn, maar ook een vuiltje in het oog of droge ogen. Daarnaast kunnen verscheidene ontstekingen of allergieën de oorzaak zijn van rode ogen. Verscheidene andere oogaandoeningen zoals kleurenblindheid en scheelzien zijn aangeboren.

Oogziektes, zoals glaucoom waarbij de oogzenuw beschadigd raakt, worden vaak veroorzaakt door een te hoge oogdruk in de oogbol. Doordat de zenuw bekneld raakt en langzaam afsterft, wordt het zicht steeds slechter. De oorzaak van diabetische retinopathie, een beschadiging van het netvlies, is diabetes, oftewel suikerziekte. Door een teveel aan glucose in het bloed raken de bloedvaten beschadigd, waaronder de kleine bloedvaatjes in het netvlies. Tot slot ligt de oorzaak van oogtrombose bij een beschadigde aderwand.

Zoals gezegd dient er een onderscheid gemaakt te worden tussen oogziektes en oogklachten. Oogklachten zijn minder ernstig en bestaan vooral uit rode, droge en vermoeide ogen. Deze zijn vaak eenvoudig te behandelen en van korte duur. Oogziektes zijn van ernstigere aard en hebben met name betrekking op een verminderd gezichtsvermogen. Deze ziektes moeten met medicijnen of operaties behandeld worden. In sommige gevallen is er geen behandeling mogelijk.

Wat betreft oogklachten kunnen we onder andere de volgende aandoeningen onderscheiden:

• Droge ogen;
• Computerogen;
• Dubbelzien;
• Kleurenblindheid;
• Vermoeide ogen;
• Scheelzien;
• Trillend ooglid;
• Bindvliesontsteking;
• Bijziendheid;
• Oogmigraine.

Bijna iedereen heeft wel eens last van droge ogen, wat vaak te wijten is aan onvoldoende traanaanmaak. Hierdoor kunnen de ogen pijn doen en rood worden. Door te lang en te veel naar een beeldscherm te kijken, kan men last krijgen van klachten die vallen onder computerogen. Het lezen vanaf een beeldscherm is namelijk anders dan lezen vanaf papier. Doordat we minder met onze ogen knipperen, kunnen we last krijgen van droge en vermoeide ogen maar ook moeite met focussen.

Dubbelzien, oftewel diplopie, is het tegelijkertijd zien van twee beelden. Het kan tijdelijk zijn door een hersenschudding, een TIA of door het drinken van te veel alcohol, maar ook permanent. Kleurenblindheid komt meer voor bij mannen dan bij vrouwen, is erfelijk en niet geneesbaar. Het kan ontstaan op latere leeftijd. Meestal worden de kleuren blauw en geel niet goed waargenomen door mensen met kleurenblindheid.

Vermoeide ogen kunnen lijden tot hoofdpijn en concentratieproblemen. Meestal wordt het veroorzaakt door te lang en intensief kijken. Ook het werken in een te droge ruimte of een niet goed gecorrigeerde brilafwijking is niet bevorderlijk. Scheelzien, oftewel strabismus, is een afwijking waarbij de ogen niet op één punt gericht zijn. Meestal is het aangeboren, maar het kan ook op latere leeftijd optreden. Bij kinderen wordt vaak een lui oog afgeplakt of worden de oogspieren getraind. Een trillend ooglid wordt veroorzaakt door een overactieve hersenzenuw en kan eenvoudig verholpen worden door rust te nemen.

Een bindvliesontsteking is een ontsteking van het slijmvlies aan de binnenkant van de oogleden en de buitenkant van de oogbol. Het kan verholpen worden met ontstekingsremmende oogdruppels of een antibioticum.

Mensen die bijziend zijn, ook wel myopie genoemd, hebben moeite met dingen op afstand scherp te zien. Dit wordt verholpen door het dragen van een bril of lenzen met een min-correctie. Tot slot is oogmigraine een vorm van migraine waarbij het gezichtsvermogen tijdelijk verminderd is en men soms vreemde vormen en kleuren ziet. Dit veroorzaakt echter geen blijvende schade aan de ogen.

Wat betreft oogziektes kunnen we onder andere de volgende aandoeningen onderscheiden:

• Staar;
• Nachtblindheid;
• Glaucoom;
• Oogtrombose;
• Diabetische retinopathie;
• Maculadegeneratie;

Mensen met staar hebben last van een troebele ooglens, waardoor ze waziger gaan zien. Het is een veelvoorkomende aandoening bij mensen op leeftijd en kan verholpen worden door middel van een operatie. Hierbij wordt de troebele lens vervangen door een heldere kunstlens. Als men bij voldoende licht goed ziet, maar in het donker niks of bijna niks, dan heeft men waarschijnlijk last van nachtblindheid. Dit ontstaat doordat de staafjes in het netvlies niet goed werken. Het is niet altijd mogelijk om nachtblindheid te behandelen, maar bij sommige mensen biedt een nachtzichtbril uitkomst.

Glaucoom is een oogziekte waarbij de vezels van de oogzenuw beschadigd zijn, hierdoor ontstaan er blinde vlekken in het zicht. Glaucoom is goed te behandelen met behulp van medicijnen of een operatie. Oogtrombose komt vooral voor bij personen ouder dan 50 jaar en is een gedeeltelijke afsluiting van een bloedvat in het oog. Hierdoor gaat het zicht in één oog achteruit of ontstaan er plotseling vlekken of lichtflitsen in het zicht.

Diabetische retinopathie is een beschadiging van het netvlies bij suikerziekte. Dit wordt veroorzaakt doordat er teveel glucose aanwezig is in het bloed. Als het niet wordt behandeld, kan diabetische retinopathie leiden tot blindheid.

Tot slot is maculadegeneratie een ernstige oogziekte waarbij het gezichtsvermogen steeds verder achteruitgaat doordat de macula afneemt. De macula is een deel van het netvlies waarmee we het scherpst zien. Bij maculadegeneratie sterven de kegeltjes in de macula langzaamaan af waardoor deze minder goed werken en het zicht steeds verder afneemt.

De meeste oogklachten en oogziektes kunt u herkennen aan verminderd zicht of droge, rode ogen. Neem altijd contact op met uw huisarts als u het gevoel hebt dat uw zicht verminderd is, aangezien de meeste oogziektes het beste behandeld kunnen worden als u er op tijd bij bent.

Aan de meeste oogziektes kunt u zelf niets doen. Echter wat betreft computerogen of droge ogen is het verstandig uw ogen op tijd rust te geven. Staar niet langer dan twee uur achter elkaar naar een beeldscherm en knipper voldoende. Aan oogontstekingen veroorzaakt door een virus of bacterie kunt u ook niet veel doen. Als u contactlenzen draagt, is het belangrijk dat u deze op tijd vervangt, zodat u de kans op infecties vermindert. Zorg ook altijd voor een goede hygiëne als u omgaat met uw lenzen.

Voor de behandeling van droge ogen schrijft uw huisarts u in eerste instantie druppels of ooggel voor. Als u last hebt van computerogen, vermoeide ogen, een trillend ooglid en scheelzien, wordt in sommige gevallen aangeraden om de oogspieren te trainen. Dit soort oefeningen wordt uitgevoerd onder begeleiding van een oogarts of orthoptist.

Sommige aandoeningen zoals kleurenblindheid en oogmigraine zijn niet te genezen. Een trillend ooglid kan behandeld worden door voldoende rust te nemen of in sommige gevallen door het nemen van extra magnesium. Verschillende soorten oogontstekingen worden verholpen door een ontstekingsremmer of antibiotica. Bijziendheid wordt eenvoudigweg verholpen door het dragen van een bril of lenzen. Bepaalde oogziektes zoals staar en glaucoom moeten behandeld worden door middel van een operatie.

Nachtblindheid is niet altijd te behandelen en voor de behandeling van oogtrombose kan er gekozen worden voor injecties met medicatie of een laserbehandeling. Diabetische retinopathie kan behandeld worden met een laseroperatie, vitrectomie of injecties met medicatie in het oog.

Voor welke behandeling gekozen wordt is afhankelijk van de aard en omvang van de schade aan het netvlies. Tot slot is droge maculadegeneratie helaas niet te behandelen en natte maculadegeneratie kan verholpen worden door middel van injecties met medicijnen in het oog.

Als bepaalde oogziektes niet op tijd behandeld worden, kunnen deze leiden tot blindheid. Het is dus altijd erg belangrijk dat u uw gezichtsvermogen goed in de gaten houdt en uw zicht regelmatig laat controleren door een oogarts.

Een trillend ooglid kan voorkomen worden door uw ogen voldoende rust te geven en stress in het algemeen te beperken. Ook andere oogklachten zoals droge of vermoeide ogen en computerogen kunt u voorkomen door niet te lang achter elkaar naar een beeldscherm te staren. Neem om de twee uur een pauze en geef uw ogen voldoende rust. Denk er ook aan om vaak genoeg te knipperen met uw ogen, van nature doen we dat minder als we lezen vanaf een beeldscherm.

Andere oogklachten zoals kleurenblindheid, scheelzien, bijziendheid en oogmigraine zijn aangeboren en kunnen dus niet voorkomen worden. Staar en oogtrombose komen vooral voor bij ouderen en zijn dus ook niet te voorkomen. Nachtblindheid heeft verscheidene oorzaken, waaronder onbehandelde bijziendheid en een gebrek aan vitamine A, in deze gevallen zou dit dus voorkomen kunnen worden.

De Universiteitkliniek voor Oogheelkunde Maastricht (2019), Wat is glaucoom? (online). Beschikbaar op: https://oogheelkunde.mumc.nl/wat-glaucoom (bekeken op 20 november 2019).

Oogartsen.nl (2019), Suikerziekte (diabetische retinopathie): een volledig overzicht (online). Beschikbaar op:https://www.oogartsen.nl/oogartsen/diabetes_mellitus_suikerziekte/netvlies_retina_retinopathie_ogen/ (bekeken op 20 november 2019).

Oogfonds (2019), Oogziektes (online). Beschikbaar op: https://oogfonds.nl/oogziektes/ (bekeken op 20 november 2019).

UMC Utrecht (2019), Staar (online). Beschikbaar op: https://www.umcutrecht.nl/nl/Ziekenhuis/Ziekte/Staar (bekeken op 20 november 2019).