Migraine

Migraine is een hersenaandoening die zich kenmerkt door hevige aanvallen van hoofdpijn in combinatie met andere klachten. Het betreft een neurovasculaire hoofdpijn die optreedt door verwijding van de bloedvaten.

Migraine is een hersenaandoening waarbij een ernstige aanval van hoofdpijn gepaard kan gaan met andere klachten, zoals misselijkheid, braken, zintuiglijke overgevoeligheid of uitvalsverschijnselen (ook wel aura genoemd). Het verschil met een gewone hoofdpijn zit hem in het feit dat het bij migraine om een neurovasculaire hoofdpijn gaat waarbij de bloedvaten zich door prikkeling verwijden. Het gevolg is overgevoeligheid van het gehele zenuwstelsel. De frequentie, hevigheid en duur van de migraineaanvallen verschilt per patiënt. Migraine kan levenslang terugkeren, maar het kan zich ook beperken tot een bepaalde periode in iemands leven. Ongeveer een derde van de vrouwen krijgt in hun leven ooit migraine, bij mannen ligt dit percentage een stuk lager. Migraine komt het meest voor in de leeftijdscategorie 15 tot 55 jaar. Bij sommige vrouwen komen de aanvallen uitsluitend rondom de menstruatie voor. Dit wordt menstruele migraine genoemd. De pijn bij migraine komt vaak aan een kant van het hoofd voor, en kenmerkt zich door een kloppend of bonzend geluid. Tijdens een aanval van migraine is het uitvoeren van andere activiteiten onmogelijk. De uitlokkende factoren variëren van de menstruatie tot alcohol, fel licht en stress.

De exacte oorzaak van migraine is nog niet geheel duidelijk. Wel is er bewezen dat het een erfelijke aandoening is. Hiernaast weten we dat er een neurologisch proces ten grondslag ligt aan de aandoening. In het verleden werd er wel eens gedacht dat de oorzaak van psychologische aard was, maar dit is inmiddels ontkracht. Door middel van hersenscans is de activiteit in de hersenstam aangetoond. Echter, naast deze waarneembare veranderingen in de hersenen en het zenuwstelsel is het lastig om te verklaren hoe de pijn precies tot stand komt. Een verstoorde bloedsomloop is een van de oorzaken die genoemd worden bij migraine. Bij migrainepatiënten worden er spasmes van de aders in de hersenen en verwijding van kleine aders rond de schedel vastgesteld. De verwijding, ook wel vasodilatatie genoemd, leidt tot vorming van bepaalde substanties die vervolgens weer ontstekingen kunnen veroorzaken. Deze ontstekingen zouden de pijn van een migraineaanval teweegbrengen.

Ondanks het feit dat de oorzaak van migraine van medische aard is, kunnen psychische factoren wel een aanleiding zijn voor een aanval van migraine. Onder invloed van stress en emoties kan een aanval worden uitgelokt. De combinatie van overgevoelige bloedvaten en stress veroorzaakt namelijk het samenkleven van bloedplaatjes. De samenkleving van de bloedplaatjes zorgt weer voor overmatig vrijkomen van serotonine waardoor spasmes in het hoofd ontstaan.

We hebben hierboven al even het symptoom van de aura aangestipt. Een migraineaanval kan worden aangekondigd door een aura. Verschijnselen van een aura zijn vaak visueel, denk bijvoorbeeld aan lichtflitsen, vlekjes of sterretjes. De aura kan gepaard gaan met krachtverlies of het uitvallen van het gevoel in bepaalde lichaamsdelen. De aura komt in 30% van de vormen van migraine voor. Veel mensen die lijden aan migraine voelen van tevoren aankomen dat migraine de kop gaat opsteken. De voortekenen zijn heel divers en variëren van een aura tot stemmingsveranderingen, braken en een neusverkoudheid.

• Basilaris migraine: Migraine met aura wordt basilaris migraine genoemd. Een aura kondigt een migraineaanval aan, en kenmerkt zich door onder andere: onduidelijke spraak, krachtverlies, dubbelzien. De aura wordt gevolgd door hoofdpijn aan de achterkant van het hoofd. Bij deze vorm van migraine is de hersenstam betrokken. In het ergste geval kan deze vorm leiden tot een ischemische beroerte (TIA).
• Inspanningsmigraine: Deze vorm wordt teweeggebracht door veel inspanning, vooral explosieve sporten als squash en sprinten kunnen de migraine uitlokken.
• Migraineaanval met verwardheid: Bij deze vorm is de persoon tijdens de hoofdpijn ernstig in de war, hij/zij weet dan niet meer waar en wie hij of zij is. Deze vorm komt het meest voor bij jongeren.
• Andere vormen zijn: voetballersmigraine (migraine naar aanleiding van een klap op het hoofd), oftalmoplegische migraine (migraine waarbij verlamming van oogspieren optreedt), familiaire hemiplegische migraine (migraine met aura en halfzijdige verlamming) en buikmigraine (hevige buikpijn zonder directe oorzaak).

Naast migraine, een van de bekendste vormen van hoofdpijn, bestaat er ook clusterhoofdpijn. Dit is een heftige vorm van hoofdpijn die meer bij mannen voorkomt dan bij vrouwen. De hoofdpijn wordt aan een zijde van het hoofd, rondom het oog, gelokaliseerd. De pijn is snijdend of borend, en tijdens de aanval is er sprake van bewegingsdrang. Een aanval kan zich binnen 24 uur meerdere keren herhalen.

• De prodromale fase of waarschuwingsfase: Veel migrainepatiënten voelen een aanval lang van tevoren aankomen. Vaak merken ze het aan een verandering in hun lichaam, dit kan zowel een stemmingswisseling zijn als een zintuigelijke verandering, bijvoorbeeld, smaak of warmte/kou. Ook gapen en extra vermoeidheid kunnen voortekenen zijn.
• De aurafase: Een aura gaat vaak gepaard met lichtflitsen of lichtschitteringen. Ook andere neurologische verschijnselen kunnen optreden. Delen van het lichaam kunnen gevoelloos raken, de spraak kan uitvallen en de spierkracht kan sterk afnemen.
• De hoofdpijnfase: De hoofdpijn volgt op de aurafase. De duur van deze fase is erg verschillend, en varieert van een half uur tot meerdere dagen. Vaak gaat de hoofdpijn gepaard met misselijkheid en overgeven. 70 procent van de patienten zijn misselijk en 29 procent van de patienten moeten braken. De patiënt is vaak overgevoelig voor licht en geluid, en dient op bed te blijven liggen, omdat elke activiteiten te veel is. De pijn is kloppend of bonzend en bevindt zich meestal aan een kant van het hoofd. Soms blijft de hoofdpijnfase uit na de aurafase.
• De herstelfase: Dit is de fase waarin het lichaam herstelt van de migraine. De periode van herstel duurt soms een paar dagen en soms zelfs een week. De patiënt moet er echt van bijkomen, en daardoor is het mogelijk dat prikkelbaarheid of vermoeidheid optreedt in deze fase.

We noemden hierboven al een aantal kenmerken op waaraan migraine te herkennen is.

• In veel gevallen wordt de migraine ingeluid door een aurafase. De aura bestaat uit een breed scala van symptomen, maar een van de hoofdkenmerken zijn lichtflitsen of lichtschitteringen.
• Een migraineaanval heeft een duidelijk begin en eind.
• De patiënt kan tijdens een migraineaanval niets anders doen dan op bed liggen.
• De patiënt is overgevoelig voor licht en geluid.
• De pijn zit vaak aan één kant van het hoofd.
• De patiënt voelt zich misselijk.
• De hoofdpijn is heftig en kloppend of bonzend.

Als u twee of meer van deze kenmerken hebt, dan is de kans groot dat u migraine hebt. Migraine kan naast de hierboven beschreven typische migrainesymptomen ook allerlei andere verschijnselen met zich meebrengen. De bijverschijnselen zijn van neurologische aard en worden veroorzaakt door prikkelingen van het zenuwstelsel. Hier volgt een greep uit de bijverschijnselen: slecht zicht, snelle afkoeling van het lichaam, warrigheid.

Zoals hierboven al genoemd is het onmogelijk om tijdens een migraineaanval activiteiten uit te voeren. Naast rustig blijven liggen, is er medicatie die de pijn kan verlichten. We zullen hieronder bespreken welke medicatie er vaak wordt voorgeschreven. Vermijd verder prikkels van de zintuigen:

• Fel licht
• Harde geluiden
• Sterke geuren, bepaald voedsel die een aanval kan uitlokken
• Hoge of lage temperaturen

De behandelingen van de aanvallen bestaan uit medicatie, deze medicijnen worden ‘triptanen’ genoemd. Hiernaast zijn er behandelingen die gericht zijn op preventie. Ook de preventieve behandeling bestaat uit het toedienen van medicatie op voorhand om aanvallen te beperken of te voorkomen. 

De ‘triptanen’ die de pijn verlichten op een rijtje: almotriptan, eletriptan, frovatriptan, naratriptan, rizatriptan, sumatriptan en zolmitriptan. Bij een migraineaanval zijn de bloedvaten in de hersenen verwijd, de triptanen vernauwen de bloedvaten. Naast triptanen wordt ook paracetamol voorgeschreven. Vaak in combinatie met propyfenazon en coffeïne. Verder zijn er ontstekingsremmende pijnstillers zoals diclofenac, ibuprofen en naproxen die voorgeschreven kunnen worden. De gewone pijnstillers worden vaak niet goed opgenomen indien de patiënt misselijk is. Soms kan vooraf iets gegeven worden tegen de misselijkheid.

Andere middelen die de bloedvaten in de hersenen vernauwen zijn: ergotamine en methysergide. Deze middelen worden nog maar zeldzaam voorgeschreven vanwege de bijwerkingen. Andere medicijnen die effectief zijn gebleken bij migraine: bètablokkers, pizotifeen, topiramaat, valproïnezuur, botuline A toxine (alleen als andere middelen niet werken), flunarizine (heel zelden), amitryptiline (alleen als bètablokkers en pizotifeen geen of te weinig effect hebben). Deze medicijnen kunnen ter preventie van migraine worden voorgeschreven.

• AtlasPROfilax: Een alternatieve behandeling bij migraine is AtlasPROfilax. Bij deze behandeling, die ontwikkeld is door René Claudius Schümperli, wordt het gebied rondom de atlas behandeld. De atlas is het gebied rond de hoogste nekwervel. De behandeling bestaat uit een neuromusculaire massage van dit redelijk onbekende gebied. Er worden manuele tests uitgevoerd om de relatie tussen de schedel, atlas en tweede nekwervel te onderzoeken. De atlas zal na de behandeling weer naar zijn oorspronkelijke plek teruggaan, en dit heeft een verlichtend effect op het gehele gebied. Dit is wetenschappelijk niet bewezen.
• Voeding: Vanuit de fytotherapie wordt de oorzaak in voeding gezocht. Er wordt gedacht dat er een verband is tussen migraine en overbelasting van lever en galblaas. Het kan nuttig zijn om samen met een diëtist het voedingspatroon goed onder de loep te nemen om te kijken welke voedingsmiddelen invloed hebben op de aanvallen.
• Cefaly: Cefaly, een apparaat dat elektrische impulsen geeft aan een zenuw, wordt geplaatst ter hoogte van het voorhoofd. Hier loopt namelijk de drielingszenuw die betrokken is bij migraine. De behandeling is regulier en bepaalde verzekeraars vergoeden een dergelijke behandeling.
• Cannabis: Er is nog niet genoeg bekend over dit middel als medicatie. Wel heeft wetenschappelijk onderzoek uitgewezen dat cannabinoïden een positief effect hebben op migraine.
• Online gedragstherapie: Bijhouden hoe vaak de aanvallen voorkomen en onder welke omstandigheden. Door het vroeg herkennen van de aanvallen kan het medicijngebruik gerichter worden toegepast.
• Psychotherapie: Door de ingrijpende gevolgen die migraine heeft in het leven van iemand, wordt psychotherapie vaak aangeraden als aanvullende therapie naast medicatie.

Het onderzoek naar migraine en de oorzaken is een proces dat voortdurend doorgaat. Er wordt op dit moment veel onderzoek gedaan naar erfelijkheid en naar het verband tussen depressie en migraine.

Migraine heeft een grote impact op het dagelijks leven. Hierdoor kunnen depressieve klachten ontstaan. Hierdoor komt de patiënt in een vicieuze cirkel terecht. Het kan nuttig zijn om in therapie te gaan, om de zorgen die migraine met zich meebrengt te verlichten of te verhelpen. Het is erg goed om bewust om te gaan met de aandoening en met uw levenswijze. Bijhouden wat u eet, wanneer de aanvallen plaatsvinden, wat uw triggers zijn kunnen helpen bij het omgaan met migraine. U kunt zo bijvoorbeeld de medicatie beter afstemmen.

Sport, ontspanning: Sport en ontspanning worden aangeraden ter vermindering van stress, wat een negatieve invloed heeft op migraine. Er worden ontspanningstherapieën speciaal voor migraine aangeboden. Andere mogelijk nuttige en verlichtende activiteiten zijn ontspanningsmassages of ontspanningsoefeningen.

Hersenstichting. https://www.hersenstichting.nl/hersenaandoeningen/migraine/

Alles over hoofdpijn. https://allesoverhoofdpijn.nl/soorten-hoofdpijn/alles-over-migraine/

Hier heb ik pijn. https://www.hierhebikpijn.nl/aandoening/63/migraine

Gezondheidsnet. https://www.gezondheidsnet.nl/hoofdpijn-en-migraine/veelvoorkomende-oorzaken-van-migraine

Mijn kwartier. https://www.mijnkwartier.nl/migraine/oorzaken/

Mens en Gezondheid. https://mens-en-gezondheid.infonu.nl/aandoeningen/186356-basilaire-migraine-aura-en-hoofdpijn-aan-achterhoofdgebied.html

Mens en gezondheid. https://mens-en-gezondheid.infonu.nl/aandoeningen/47970-migraine-wat-helpt-er-tegen.html

Farmaco Therapeutisch Compas. https://www.farmacotherapeutischkompas.nl/bladeren/groepsteksten/triptanen

Atlas Profs.https://www.atlasprofs.nl/over-atlaszone/atlaszone-uitgelegd/

Alles over hoofdpijn. https://allesoverhoofdpijn.nl/soorten-hoofdpijn/alles-over-migraine/welke-andere-behandelingen-zijn-er-bij-migraine/