Rugpijn

Rugpijn komt over het algemeen vaak voor, volwassenen hebben vaak last van lage rugpijn. In de meeste gevallen is er echter niks ernstigs aan de hand.

Rugpijn is een aandoening die spontaan of langzaamaan kan ontstaan. Er is vaak sprake van zeurende of stekende pijn. Ook geven bepaalde houdingen of bewegingen meer pijn. Als u opstaat of lange tijd stil heeft gezeten, dan kan de rug ook stijf aanvoelen. Rugpijn kan zowel in de boven- als onderrug optreden.

Rugpijn kan verschillende oorzaken hebben. Voorbeelden hiervan zijn:

• Stress;
• Zwaar lichamelijk werk;
• Sporten;
• Lang in dezelfde houding zitten;
• Verkeerde houding;
• Menstruatie;
• Zwangerschap;
• Overgewicht.

Als men lijdt onder veel stress, kan men een verkeerde houding aannemen en de schouders en nek optrekken. Verscheidene spieren worden aangespannen, waardoor pijn in de bovenrug kan ontstaan. Bij zwaar lichamelijk werk en tijdens het sporten kan het voorkomen dat men spieren gebruikt die men normaal gesproken in het dagelijks leven niet veel gebruikt, hierdoor kan ook rugpijn ontstaan. Daarnaast kan het lang in dezelfde houding of een verkeerde houding zitten, bijvoorbeeld niet rechtop of met een holle rug, leiden tot extra spanning en dus pijn in de rug. Vrouwen die menstrueren kunnen tevens last krijgen van rugpijn, vaak is dit pijn onder in de rug. De oorzaak hiervoor is dat er meer hormonen vrijkomen tijdens de menstruatie, deze verslappen de steunbanden en ligamenten rondom de heupen en wervels. Als gevolg hiervan wordt de onderrug niet meer goed ondersteunt en kan deze een beetje inzakken. Na de menstruatie neemt het aantal hormonen weer af en verdwijnt de rugpijn.

Rugpijn tijdens de zwangerschap komt doordat de vrouw ineens extra veel gewicht moet dragen. Het gewicht van de buik drukt op de spieren van de onderrug waardoor vrouwen de neiging hebben te gaan lopen met een holle rug, dit zorgt echter voor een overbelasting van de rug. Ook overgewicht zorgt ervoor dat men extra veel gewicht mee moet dragen en kan leiden tot overbelasting en een verkeerde houding.

Naast tijdelijke, niet ernstige rugpijn die de meeste mensen wel eens ervaren, kan rugpijn ook het gevolg zijn van een medische aandoening. Voorbeelden hiervan zijn:

• Hernia;
• Spit;
• Zenuwbeknelling;
• Breuk;
• Scoliose.

Een hernia is het gevolg van een uitpuiling van een tussenwervelschijf in de wervels van de rug. De zachte tussenwervelschijven vangen normaal gesproken schokken op. Als deze echter gaan uitpuilen, dan kan dit gaan drukken op de zenuwen, wat leidt tot pijn in de rug maar ook in de benen en mogelijk de voet.

De meeste hernia’s komen voor in de onderrug, tussen de 4e en 5e lendenwervel of tussen het 5e lendenwervel en het heiligbeen. In de meeste gevallen is een hernia het gevolg van een aangeboren zwakke tussenwervelschijf. Maar het kan ook ontstaan door een zware of langdurige belasting van de rug in een verkeerde houding. Ook ouderdom kan leiden tot een hernia, omdat naarmate men ouder wordt, de tussenwervels slijten waardoor deze kunnen inzakken en naar buiten kunnen uitpuilen.

Spit is een vorm van heftige lage rugpijn die vaak spontaan ontstaat. Het wordt ook wel ‘door de rug gaan’ genoemd. Het kan ontstaan door een verkeerde beweging, overbelasting of geleidelijk aan. In feite is het een verstuiking of scheurtje in de wanden van een tussenwervelschijf. De stekende of schietende pijn kan uitstralen naar de billen of bovenbenen en gaat vaak samen met een verstijfd gevoel in de onderrug.

Een zenuwbeknelling kan ontstaan door slijtage van de tussenwervelschijven, hierdoor is er minder ruimte waardoor een zenuw bekneld kan raken. De pijnklachten in de rug kunnen tevens uitstralen naar één of beide benen. Een zenuwbeknelling kan echter ook ontstaan door overbelasting, zwangerschap of een verkeerde houding. Als gevolg van een harde val of extreme buiging van de romp kan er een breuk ontstaan in één of meerdere rugwervels. Daarbij wordt er een onderscheid gemaakt tussen een stabiele en onstabiele breuk. Bij een stabiele breuk is alleen de wervel gebroken en niet het ruggenmerg, bij een onstabiele breuk kan de ruggenmerg tevens beschadigd zijn.

Tot slot is er bij een scoliose sprake van een kromgegroeide wervelkolom met één of twee bochten, ook wel een ‘S’-vorm genoemd. Er bestaan verschillende soorten scoliose waarvan de oorzaak niet altijd bekend is. Scoliose leidt niet alleen tot pijnklachten maar kan ook ademhalingsklachten en vermoeidheid veroorzaken. Helaas gaat scoliose niet vanzelf over, vaak moet er een korset gedragen worden en soms moet er geopereerd worden aan de rug om de wervelkolom te corrigeren.

Rugpijn geeft de volgende klachten:

• Zeurende, stekende of snijdende pijn in de rug;
• Stijve rug;
• Moeite met bewegen;
• Bepaalde houdingen zijn erg pijnlijk;
• Uitstraling van de pijn naar de benen.

Rugpijn gaat meestal vanzelf over als u goed in beweging blijft. Vermijd echter wel bewegingen die extra pijnlijk zijn, ga niks forceren. Als u echter na ongeveer een maand geen verbetering merkt, maak dan een afspraak bij uw huisarts. Mogelijk wordt u doorgestuurd naar een specialist of heeft u fysiotherapie nodig. Vaak is het niet zinvol om een röntgenfoto of scan te maken bij rugpijn omdat dit bijna nooit bruikbare informatie oplevert. Daarnaast kan de straling schadelijk zijn voor de geslachtsorganen.

Het belangrijkste is dat u in beweging blijft en op uw houding let. Heeft u vooral ’s nachts pijn waardoor u slecht slaapt? Probeer dan verschillende houdingen met een kussen tussen of onder uw knieën en ga eerst op uw zij liggen als u uit bed wilt komen. Ga ook altijd zitten met een rechte rug. Heeft u een holle rug? Voorkom dit door uw stuitje recht naar beneden te duwen. Let ook op uw houding als u iets moet optillen. Til niet met uw rug maar met uw benen. Dit doet u door eerst uw knieën te buigen en vervolgens met een rechte rug te tillen. Houd het voorwerp dat u optilt dicht bij uw lichaam.

Vermijd tevens het dragen van schoenen met een hak als u last heeft van pijn in de onderrug. Daarnaast kan het fijn zijn om een aantal rek- en strekoefeningen te doen om de pijn te verlichten. Denk hierbij aan het om en om optrekken van een van de knieën terwijl u op de grond ligt of het om en om hol en krom maken van uw rug. Sommige mensen met rugpijn hebben baat bij zwemmen, zorg er in ieder geval voor dat u genoeg beweging krijgt. Ook het warmhouden van de rug, bijvoorbeeld met een kruik of warm kompres kan pijnklachten verminderen.

Normale rugpijn zonder medische oorzaak gaat vanzelf over. U kunt de pijn verzachten door middel van pijnstillers zoals paracetamol en ibuprofen. U kunt tevens ibuprofen of diclofenac in de vorm van gel kopen en dit direct op de rug smeren. Gebruik geen spierverslappers aangezien deze niet helpen bij het verminderen van de pijn maar wel bijwerkingen geven. Als u echter na een aantal weken nog steeds last heeft van hevige rugpijn, ga dan naar uw huisarts. Hij of zij kan u vervolgens doorverwijzen naar een fysiotherapeut of een specialist.

De diagnose van een hernia wordt door uw huisarts gesteld met behulp van lichamelijk onderzoek en vragen. In de meeste gevallen is het niet nodig om een scan of röntgenfoto te maken omdat de klachten normaal gesproken binnen 12 weken vanzelf over gaan. De behandeling bestaat uit pijnstillers en eventueel fysiotherapie. In ernstige gevallen kan een operatie nodig zijn.

Probeer genoeg te bewegen en door te gaan met uw dagelijkse bezigheden in zoverre dat kan. Als u te veel bedrust neemt, kunnen uw spieren namelijk verzwakken, dit heeft geen gunstig effect op uw herstel. Spit en een zenuwbeknelling gaan normaal gesproken na een paar dagen tot een paar weken vanzelf over. De behandeling bestaat uit pijnstillers. Ook bij deze aandoeningen geldt dat het belangrijk is om te blijven bewegen om een verzwakking van de spieren te voorkomen.

Een stabiele breuk van de rug wordt meestal behandeld met bedrust, een korset en fysiotherapie. Een onstabiele breuk wordt meestal behandeld door middel van een operatie. Tot aan de operatie moet u platte bedrust krijgen. Als u geopereerd moet worden, wordt de breuk waarschijnlijk gestabiliseerd door het plaatsten van schroeven en staven. Scoliose, oftewel een kromgegroeide wervelkolom gaat niet vanzelf over. Vaak moet er een korset gedragen worden en soms moet er geopereerd worden om de wervelkolom te corrigeren.

Als u pijnstillers gebruikt, houd er dan rekening mee dat NSAID’s zoals ibuprofen meer kans op maag- en darmklachten geven. Als u geopereerd moet worden, dan bestaat er een kans op complicaties zoals ontstekingen van de wond, een beschadiging van de wervelkolom of een beschadiging van de zenuwen.

De meeste gewone rugpijn is te voorkomen door gezond te leven, genoeg te bewegen en door te letten op een goede houding. De meeste mensen met een kantoorbaan hebben geen goede houding doordat hun bureau vaak niet op de juiste manier is aangepast aan hun lichaam. Het werkblad en de stoel moeten op de juiste hoogte afgesteld worden en ook de armleuningen moeten niet te hoog of te laag zijn afgesteld. Houd er tevens rekening mee dat u niet te lang in dezelfde houding moet zitten, staan of liggen. Probeer elk uur even op te staan. Daarnaast kan het trainen van uw buik- en rugspieren helpen om rugpijn te voorkomen. Hoe sterker uw spieren zijn, hoe meer deze aankunnen en kunnen dragen.

Haaglanden MC. (2019). Hernia in de rug [website]. Geraadpleegd van https://www.haaglandenmc.nl/specialismen/ziektebeeld/hernia-in-de-rug

Nederlands Huisartsen Genootschap. (2019, 17 januari). Ik heb pijn onderin de rug [website]. Geraadpleegd van https://www.thuisarts.nl/lage-rugpijn/ik-heb-pijn-onderin-rug

Nederlands Huisartsen Genootschap. (2017, 30 juni). Ik heb een hernia in de rug [website]. Geraadpleegd van https://www.thuisarts.nl/hernia-in-rug/ik-heb-hernia-in-rug