Candida

Candida albicans is een gist en schimmelinfectie die van nature overal in en op het lichaam voorkomt. De Candida geeft onder normale omstandigheden geen problemen, maar veranderen de omstandigheden dan kan de Candida groeien en een Candida-infectie geven. De meeste Candida schimmelinfectie zijn onschuldig en gaan vanzelf over. Wanneer echter een Candida-infectie niet overgaat of steeds maar terugkomt, wordt een Candida schimmelinfectie behandeld.

Candida is een schimmelinfectie die veroorzaakt wordt door gistachtige schimmels. De meest voorkomende gist bij de mens is de Candida albicans. Deze gist voelt zich het meest prettig in een warme en vochtige omgeving. Candida albicans komt voor op de huid, in de huidplooien en op de slijmvliezen van de mond, slokdarm, darmen en geslachtsdelen. Bij gezonde mensen veroorzaakt deze schimmelinfectie normaal gesproken geen klachten. Door diverse factoren echter kan deze gist draden gaan vormen. Vanaf dat moment spreekt men van een schimmelinfectie.

Er zijn oorzaken die voor alle vormen van Candida gelden en er zijn lokale oorzaken.

De algemene oorzaken zijn:

• Medicatie, zoals antibiotica die bacteriën doden, maar niet de Candida gisten. De pil zorgt voor schommelingen in de hormoonhuishouding dit lijkt van invloed te zijn op de groei van Candida. Door chemotherapie kan de weerstand verminderen;
• Ernstige aandoeningen die de weerstand verminderen zoals kanker, bij iemand die HIV positief is, of iemand die een transplantatie heeft ondergaan;
• Een tekort aan vitamine B of ijzer;
• Diabetes.

De reden dat mensen met suikerziekte meer kans hebben op een Candida schimmelinfectie is nog niet helemaal duidelijk. Een verminderde weerstand zou een oorzaak kunnen zijn of bij Candida van de huid is de gedachte dat de kleine bloedvaatjes achteruitgaan en de huid daardoor kwetsbaarder wordt.

De lokale oorzaken kan per Candida schimmelinfectie verschillen en kunt u lezen bij ‘Welke vormen van Candida zijn er?’.

Een Candida schimmelinfectie kan zich op meerdere plekken van het lichaam ontwikkelen. Deze plaatsen zijn:

• In de mond.
  Naast de algemene oorzaken kan de Candida schimmelinfectie veroorzaakt worden door inhalatie van medicatie, intubatie tijdens operaties, door schuren van een slecht passend kunstgebit, roken en een droge mond door medicijnen.
• De slokdarm.
  Een Candida schimmelinfectie van de slokdarm kan naast de algemene oorzaken komen door inhalatie van medicatie (corticosteroïden bij astma), intubatie tijdens operaties en roken.
• De vagina.
  Naast de algemene oorzaken kunnen hormoonschommelingen bij zwangerschap en door de pil een Candida schimmelinfectie geven. Ook een verstoorde zuurgraad door zeep kan Candida veroorzaken.
• De penis.
  Een Candida schimmelinfectie van de penis komt niet vaak voor, maar kan veroorzaakt worden door een te strakke voorhuid of door overdracht van een partner die Candida heeft. Candida valt niet onder de SOA’s (seksueel overdraagbare aandoeningen), maar kan wel overgedragen worden.
• De huid en huidplooien.
  Candida van de huid en huidplooien kan voorkomen wanneer de huid geïrriteerd of beschadigd raakt door bijvoorbeeld teveel zeep gebruik of schuren van de kleding. Een Candida schimmelinfectie houdt van warme en vochtige plekken zoals de huidplooien, mensen met overgewicht hebben vaker last vanwege de grotere huidplooien.
• De tepels.
  Tijdens borstvoeding is de tepel een warme en vochtige plek waar Candida makkelijk kan ontstaan. Bij borstvoeding is de kans groot dat uw tepel tijdens het voeden beschadigt, terwijl het vochtige mondje van uw baby op zich ook een risicofactor is. Ook uw baby kan Candida (spruw) krijgen. Hormonale schommelingen bij de zwangerschap en na de bevalling kunnen ook meespelen bij het ontstaan van Candida.
• De nagels en de randen van de nagels.
  Vermoedelijk raakt bij Candida van de nagels en de nagelrand eerst de huid besmet met Candida. Bij kalknagels zijn publieke ruimtes als zwembaden een risico factor. De nagelriem kan beschadigd raken, door veel water (verweking), nagelbijten, pulken aan velletjes. De Candida kan in de beschadiging dringen en een infectie veroorzaken.
• De mondhoeken.
  Scheurtjes van de mondhoeken kunnen naast de algemene oorzaken van Candida schimmelinfectie ontstaan door slecht zittende prothesen of kunsttanden die niet op de goede hoogte zitten.
• Gegeneraliseerde Candida.
  In zeldzame gevallen komt Candida in het bloed terecht. Deze vorm komt voor bij mensen met een sterk verminderde weerstand.

U kunt een Candida schimmelinfectie herkennen aan de klachten die afhankelijk zijn van de plek waar Candida zich bevindt. Deze zijn:

In de mond (spruw)

• Witte stippen die tezamen grotere plekken (plaques) kunnen vormen die grijs of gelig kunnen kleuren
• Pijnlijke plekken
• Gezwollen plekken als het kunstgebit de oorzaak is
• Pijn bij het slikken

Van de slokdarm

• Moeite met slikken (de voornaamste klacht) van zowel vast voedsel als vloeibaar ook van water of speeksel
• Pijn in de buurt van het borstbeen die kan uitstralen naar de rug of schouderbladen
• Vaak witgele aanslag in de mondholte en op de tong

Van de vagina

• Vaginale jeuk, soms ook aan de schaamlippen
• Witte, niet sterk ruikende, soms brokkelige afscheiding
• Soms rood, gezwollen en pijnlijk slijmvlies van de vagina
• Soms branderig of pijnlijk gevoel bij plassen of bij gemeenschap

Aan de penis

• Jeuk aan de penis
• Roodheid van de voorhuid, wellicht opgezwollen aan de binnenkant
• Rode eikel
• Pijn bij het plassen
• Pijn bij gemeenschap

Van de huid

• Rode plekken met schilfers aan de randen
• Ringworm
• Jeuk, branderig gevoel
• Eventueel puistjes en blaasjes

Van de nagels

• Dikke nagels brokkelig en geel

Van de nagelrand (paronychia)

• De huid is aan weerskanten van de nagel rood, pijnlijk en opgezet

Van de mondhoeken (perlèche of scheurmond geheten):

• Scheurtjes, die pijnlijk zijn en kunnen jeuken

Van de tepels bij borstvoeding:

• Rood en/of pijnlijke tepels met een branderig gevoel
• Beschadigingen of kloven aan de tepel
• Witte stippen in de huidplooien van de tepel
• Ernstige jeuk van de tepels
• De huid van de tepel en tepelhof wordt glad en is gespannen
• Hevige stekende pijn in de borst tijdens en na de borstvoeding, dit kan met uitstraling naar schouders en rug gepaard gaan

Uw baby kan ook Candida (spruw ) hebben. Met verschijnselen als witte kwarkachtige plekken op het mondslijmvlies en de tong, een witte aanslag in de mond en de tong en vaak een glans op de lippen.

Gegeneraliseerd

• Ernstig ziek en hoge koorts.

Een goed hygiëne kan u helpen om een Candida schimmelinfectie te bestrijden. Gebruik geen zeep. Dep op de plekken waar u Candida heeft de huid droog. Houd de plekken zoveel mogelijk droog. Zorg voor een goede mondhygiëne bij Candida van de mond, mondhoeken en slokdarm. Vermijd bij Candida van de slokdarm erg hete dranken of voeding, zure producten, scherpe kruiden en alcohol. Voor alle Candida geldt: probeer uw weerstand te verhogen door gezond te leven met een gevarieerde voeding, door niet te roken en weinig of geen alcohol te consumeren. Drink veel water. Vermijd stress, zorg voor voldoende nachtrust, beweeg regelmatig en zorg voor voldoende ontspanning.

Een Candida-infectie kan vanzelf overgaan. De arts zal eventueel uw huidig medicijn gebruik zoals antibiotica, corticosteroïden de pil, en medicijnen die als bijwerking hebben dat ze de speekselproductie verminderen, kunnen aanpassen, stoppen of veranderen. Doe dit nooit uit uzelf als u vermoeden heeft dat een medicijn de (mede)oorzaak is van Candida. Bespreek uw vermoeden met een arts en/of apotheker. Bij inhalatie van medicijnen (corticosteroïden) kunt u na het inhaleren de mond en keel holte met water spoelen. Reinig regelmatig een eventuele gebitsprothese. Gaat de Candida-infectie niet over of komt ze terug dan zal de arts meestal antischimmel medicijnen voorschrijven.

De keuze uit de medicijnen is afhankelijk van de plek. Er kan gekozen worden voor een antischimmelmedicijn als gel, zalf, suspensie, crème, poeder, ovule of pil. Een antischimmelmedicijn doodt de schimmelcellen, of voorkomt dat de schimmelcellen groeien en zich reproduceren. Werken de antischimmelmedicijnen niet dan kan er antibiotica worden voorgeschreven. Soms wordt er een combinatie van medicijnen gegeven. Lees voor gebruik altijd de bijsluiter. Maak medicijnkuren af zoals ze zijn voorgeschreven ook al zijn de klachten verdwenen. Alleen wanneer u een allergische reactie hebt, kunt u stoppen. Neem in ieder geval direct contact op met een arts.

Antischimmelmedicijnen die bij Candida gebruikt worden in verschillende vormen zijn:

• Miconazol
• Clotrimazol
• Butoconazol
• Fluconazol
• Itraconazol
• Clotrimazol
• Butoconazol

Miconazol maar ook de andere stoffen die tot dezelfde groep behoren versterkt het effect van antistollingsmiddelen. Het sterkst is dit bij de vaginale toepassing. Bij voorkeur wordt dit medicijn niet gebruikt wanneer u antistollingsmiddelen gebruikt.

Andere antischimmelmedicijnen die bij Candida ingezet kunnen worden zijn:

• Nystatine
• Amfotericine B
• Griseofulvine suspensie FNA

Soms wordt er hydrocortison toegevoegd aan een crème of zalf het heeft een ontstekingsremmende werking en helpt tegen de jeuk.

Ook kan voor op de huid benzoëzuur /salicylzuur crème of zalf gebruikt worden.

• Bij vaginale Candida kan gekozen worden voor een schimmeldodende vaginale crème, vaginale tabletten of vaginale zetpillen (ovules). De crèmes kunnen bij jeuk aan de schaamlippen, ook op de schaamlippen worden gesmeerd.
• Bij Candida van de huidplooien, penis en tepels wordt meestal voor een crème of zalf gekozen.
• Voor Candida van de nagels heeft het gebruik van crème niet veel zin, want het product trekt niet goed in de vaak dikke nagels. Er wordt eerder voor medicijnen ,die geslikt moeten worden, gekozen. Er bestaan wel schimmeldodende nagellakken waarvan de behandeling zeker 7 tot 12 maanden duurt.
• Bij de randen van de nagels kan een schimmeldodende zalf of crème op de nagelranden worden aangebracht. Echter bij hardnekkige schimmelinfecties is het soms nodig langdurig antischimmelmedicijnen of antibiotica te slikken.
• Bij Candida van de mondhoeken kan ook eerst een zinkoxydesmeersel gegeven worden om de mondhoeken in te drogen en te beschermen. Of een zinkoxydesmeersel in combinatie met een ander middel.
• Bij spruw en voor de nagelranden kan als niets helpt methylrosaniline, een soort kleurstof, aangebracht worden met een wattenstaafje. Omdat het donkerpaarse verkleuring van de huid kan geven en kan afgeven op kleding, is er enige terughoudendheid om het te gebruiken.

Houdt een Candida-infectie ondanks medicijnen aan of komt ze regelmatig terug dan kan de arts de Candida onderzoeken om te kijken waar de Candida wel op reageert.

Een lichte vorm van Candida kan ook weer vanzelf overgaan. Bij spruw van uw baby kunt u met een doekje gedrenkt in sinaasappelsap het mondje schoonmaken.

Wanneer u Candida heeft is het belangrijk een goede hygiëne te hebben. Geen zeep te gebruiken op de plekken waar u Candida heeft. Bij vaginale Candida kan vaginale gemeenschap pijnlijk zijn, u kunt eventueel een neutraal glijmiddel gebruiken. Vermijd vaginale gemeenschap wanneer het slijmvlies nog heel droog en pijnlijk is. Probeer bij Candida aan de handen tussen de vinger of nagelriem niet te lang met de handen in het water te blijven, trek handschoenen aan bij het schoonmaken, houd deze echter ook niet te lang aan, want ze kunnen de huid door transpiratie juist weer vochtig en week maken. Bij Candida aan de voeten is het raadzaam in zwembaden om slippers aan te trekken in zwembaden. Draag goed ventilerende schoenen en iedere dag schone sokken. Droog uw sportschoenen goed na sporten. Draag bij Candida van de huid kleding die luchtig is, het liefst van katoen.

Candida is niet besmettelijk, maar we zien wel dat bij een vaginale Candida soms ook de partner een Candida heeft. Bij een genitale Candida kunnen ook gevoelens van schaamte opspelen. Praat hierover met uw huisarts. Een baby kan spruw krijgen van de Candida aan de tepel van de moeder dit kan ook andersom. Ook kan de moeder Candida aan haar baby geven tijdens de bevalling.

Een gezonde leefstijl kan helpen om Candida te voorkomen. Een voeding waar voldoende ijzer en vitamine B in voorkomt. Zorg voor een goede hygiëne van het lichaam maar ook van de mond. Zie ook bij ‘Kan ik zelf iets doen tegen Candida’ voor een gezonde levensstijl.