Een snel werkende schildklier

Oorzaken & gevolgen

De schildklier is een orgaan dat hormonen produceert. Deze hormonen spelen een belangrijke rol in lichaamsprocessen zoals de stofwisseling, de groei en ontwikkeling van de hersenen en lengtegroei. De schildklier zit aan de voorzijde van de hals, voor de luchtpijp.

De impact van een schildklieraandoening

Wanneer er een aandoening aan de schildklier ontstaat, kan dat een grote impact hebben op de algehele gezondheid. Hyperthyreoïdie, ofwel een snelle of snelwerkende schildklier, is één van die aandoeningen. Als gevolg hiervan kunnen een reeks van klachten ontstaan. Denk bijvoorbeeld aan zweten, trillende handen, kortademigheid, hartkloppingen, afvallen en opgejaagd of zenuwachtig zijn.

Wereldwijd hebben miljoenen mensen een schildklieraandoening. In Nederland komt het onder zo’n 5% van de bevolking voor. De kans op een schildklieraandoening stijgt met het vorderen van de leeftijd. Een snelwerkende schildklier komt vijf keer vaker voor bij vrouwen dan bij mannen.

Soms tijdelijk

Een snelwerkende schildklier is soms tijdelijk van aard. Daarna gaat de schildklier weer op normaal niveau werken. Het komt ook voor dat hij eerst te snel werkt en daarna weer te langzaam. Dit laatste heet ‘hypothyreoïdie’, ofwel een trage schildklier.

Van oorzaak tot behandeling

Er zijn verschillende manieren waarop een snelwerkende schildklier behandeld kan worden. Voor welke behandelvorm gekozen wordt, hangt onder andere af van de oorzaak van deze aandoening en de ernst ervan. De meest voorkomende oorzaak van een snelwerkende schildklier is de ziekte van
Graves (- Basedow).

De oorzaken van een snelwerkende schildklier

De ziekte van Graves is een auto-immuunziekte. Auto-immuunziekten ontstaan omdat het afweersysteem van het lichaam niet goed werkt, waardoor het, per abuis, lichaamseigen cellen als lichaamsvreemd ziet. Hierdoor worden er antistoffen tegen lichaamseigen weefsel gevormd. In het geval van de ziekte van Graves worden er antistoffen tegen de schildklier aangemaakt. In reactie
hierop gaat de schildklier teveel schildklier hormoon produceren. Patiënten met de ziekte van Graves hebben meestal een vergrote schildklier (een struma). Soms komt deze ziekte voor in combinatie met de oogziekte van Graves (oftalmopathie).

Snelwerkende schildklier: meestal door de ziekte van Graves

Circa 75% van alle mensen met een snelwerkende schildklier heeft de ziekte van Graves. Vaak is hierbij sprake van een erfelijke aanleg, vooral bij vrouwen.

Andere veelvoorkomende oorzaken

Andere veel voorkomende oorzaken van een snelwerkende schildklier zijn:

1. Het toxisch multinodulaire struma (de ziekte van Plummer): een vergroting van de schildklier die gepaard gaat met een toegenomen productie van schildklierhormoon. Bij deze aandoening wordt de schildklier geleidelijk steeds groter (4-5% per jaar) en hebben zich in
   het orgaan meerdere knobbeltjes (noduli) gevormd. Deze knobbels gaan op den duur steeds meer schildklierhormoon aanmaken. Uiteindelijk ontstaat een snelwerkende schildklier.
2. Toxisch adenoom. Een toxisch adenoom is een goedaardig gezwel in de schildklier die teveel schildklierhormoon produceert. Meestal verschijnen toxische adenomen bij mensen met een struma;
3. Subacute thyreoïditis (ziekte van Quervain). De ziekte van Quervain is een niet-chronische ontsteking van de schildklier die waarschijnlijk door een virus wordt veroorzaakt. Meestal ontstaat deze aandoening na een keelontsteking en veroorzaakt over het algemeen een tijdelijke snelwerkende schildklier. Daarna gaat de schildklier tijdelijk te traag werken om zich vervolgens te herstellen. Klachten die horen bij de ziekte van Quervain zijn onder andere koorts, een gezwollen, pijnlijke schildklier en pijn bij het slikken;
4. Andere auto-immuunziekten.
5. Geneesmiddelen met jodium of lithium.

De symptomen van een snelwerkende schildklier

Wanneer de schildklier te snel werkt, kan dat uiteenlopende klachten geven. Dit zijn klachten die ook bij andere aandoeningen voorkomen. Daarom kan een snelwerkende schildklier makkelijk door een huisarts over het hoofd worden gezien.

De mogelijke symptomen van een snelwerkende schildklier zijn onder andere:

• Hartkloppingen;
• Vermoeidheid;
• Diarree;
• Geheugenstoornis;
• Gewichtsverlies;
• Een opgezette schildklier;
• Onregelmatige menstruatie;
• Overmatig zweten;
• Kortademigheid bij inspanning;
• Bevende handen;
• Spierzwakte;
• Gevoeligheid voor warmte;
• Nervositeit en zenuwachtigheid;
• Geïrriteerdheid, gejaagdheid en angst;
• Beven/ trillende handen;
• Slecht slapen;
• Misselijkheid en overgeven.

Afhankelijk van de oorzaak van een snelwerkende schildklier kunnen er daarnaast andere symptomen ontstaan. Zo kan de ziekte van Graves samengaan met uitpuilende ogen, lichtgevoeligheid en dubbelzien.

De diagnose

Om een snelwerkende schildklier met zekerheid vast te kunnen stellen, is bloedonderzoek nodig. Hierbij wordt onder andere gekeken naar de hoeveelheid schildklierhormoon in het bloed. Er moet bijna altijd aanvullend onderzoek worden gedaan om de oorzaak van een snelwerkende schildklier te
achterhalen.

Het vaststellen van de oorzaak

Zo zal er bij een zwelling in de schildklier een punctie gedaan kunnen worden om na te gaan of de zwelling mogelijk kwaadaardig is. Hierbij wordt met een holle naald weefsel uit de schildklier gehaald en gecontroleerd op afwijkingen. Wanneer de ziekte van Graves wordt vermoed, zal het bloed getest worden op de aanwezigheid van antistoffen tegen schildklierweefsel. Bij verdenking op een toxisch adenoom toont een scan van de schildklier aan of het adenoom overactief is en dus teveel schildklierhormoon produceert. Bij dit onderzoek maakt men een afbeelding van de schildklier met behulp van een kleine hoeveelheid radioactief materiaal dat met een injectie wordt toegediend.

_x000D_

De behandeling

Een snelwerkende schildklier kan op drie manieren behandeld worden:

1. Met medicijnen die de werking van de schildklier remmen;
2. Met radioactief jodium;
3. Met een operatie.

Voor welke behandelmethode wordt gekozen, is mede afhankelijk van de oorzaak van een snelwerkende schildklier en de ernst van de aandoening.

De behandeling met medicijnen

Een arts kan medicijnen voorschrijven om een snelwerkende schildklier te behandelen. Deze schildklierremmende tabletten kunnen in lage doseringen of in hoge doseringen worden voorgeschreven. Met lage dosering tabletten wordt een te snelle werking van de schildklier onderdrukt. Met hoge dosering tabletten wordt de werking van de schildklier volledig geblokkeerd. Deze behandeling wordt gecombineerd met schildklierhormoon in tabletvorm. Vaak wordt voor deze combinatietherapie gekozen omdat op deze manier een snelwerkende schildklier beter en stabieler te behandelen is.

De behandeling met radioactief jodium

De behandeling met radioactief jodium is een snelle en veilige methode om de schildklier weer op een normaal niveau te laten werken. Dit middel verkleint tevens een opgezette schildklier. Het nadeel van deze behandelvorm is dat het vaak tot gevolg heeft dat de schildklier jaren later te traag gaat werken.

Bij deze behandeling krijgt de patiënt in het ziekenhuis een vloeistof met daarin radioactief jodium te drinken. Via de darmen en het bloed komt het vervolgens bij de schildklier terecht om daar zijn werk te doen. De patiënt moet tot een paar dagen hierna in het ziekenhuis blijven.

Radioactief jodium mag niet worden gebruikt door zwangere vrouwen en vrouwen die op korte termijn ( tot 6 maanden) zwanger willen worden.

Een operatie

Bij een operatie wordt een deel van de schildklier verwijderd. Deze methode wordt toegepast bij jonge mensen met een erg grote struma en mensen die allergisch zijn voor schildklierremmende medicijnen of hier ernstige bijwerkingen van krijgen. Het nadeel van een operatie is dat hierna meestal hypothyreoïdie (trage schildklier) optreedt, waardoor patiënten de rest van hun leven schildklierhormonen moeten slikken.