Essentiële gezondheidsmetingen voor iedereen

Welke soorten metingen zijn belangrijk:

Bloeddrukmeting

Controleer regelmatig je bloeddruk om hypertensie (hoge bloeddruk) te detecteren, aangezien dit een risicofactor is voor verschillende gezondheidsproblemen, waaronder hartaandoeningen en beroertes. 

Het elk jaar meten van je bloeddruk moet net zo normaal worden als een jaarlijks bezoek aan de tandarts. Het is een kleine moeite, die grote nadelige gevolgen kan voorkomen. 

Bijna 1 op de drie mensen heeft een te hoge bloeddruk zonder dat zelf te weten. Bij 65-plussers gaat het zelfs om de helft van alle Nederlanders. Een hoge bloeddruk is één van de risicofactoren voor hart- en vaatziekten, zoals nierfalen, een beroerte of een hartinfarct. Hierdoor overlijden jaarlijks bijna 40.000 mensen in Nederland. Regelmatige bloeddrukmetingen kunnen helpen om mogelijke problemen te voorkomen. 

• Aanbevolen frequentie: Het wordt aanbevolen om je bloeddruk jaarlijks te laten meten. Mensen met risicofactoren voor hypertensie, zoals een familiegeschiedenis van hoge bloeddruk, overgewicht of een zittende levensstijl, kunnen echter baat hebben bij vaker meten. 

Bloedglucosecontrole

Controleer je bloedsuikerspiegel regelmatig als je risico loopt op diabetes of als je al diabetes hebt. Dit kan worden gedaan via bloedonderzoek of thuis met behulp van een glucometer. 

• Aanbevolen frequentie: Voor mensen met risicofactoren voor diabetes, zoals overgewicht, hoge bloeddruk, een inactieve levensstijl of een familiegeschiedenis van diabetes, kan het nuttig zijn om regelmatig, bijvoorbeeld jaarlijks, de bloedglucose te laten meten. Voor mensen met reeds vastgestelde diabetes, kan de frequentie van meten vaker zijn en dit wordt vaak bepaald in overleg met een zorgverlener. 

Symptomen van hypoglykemie  
Hypoglykemie gaat gepaard met een lange rij symptomen. Om een te laag bloedsuikerspiegel te krijgen moet uiteraard eerst je bloedsuikerspiegel dalen. Dit gaat redelijk snel, maar er zijn wel drie stadia te onderscheiden: begin, midden en einde. Elk stadium brengt zijn eigen symptomen en klachten met zich mee. In het beginstadium – als je bloedsuikergehalte begint te dalen – kun je last hebben van het volgende:  

Als je bloedsuikerspiegel vervolgens nog lager wordt (middenstadium), kun je naast bovenstaande symptomen ook de volgende lichamelijke en psychische klachten ervaren:

Als je bloedsuiker veel te laag wordt (eindstadium), kan dit leiden tot: 

Als de hypoglykemie zeer ernstig is, kun je er zelfs aan overlijden.

Bloedonderzoek

Bloedonderzoek is een belangrijk diagnostisch instrument dat wordt gebruikt om verschillende aspecten van de gezondheid te evalueren, zoals bloedarmoede, infecties, lever- en nierfunctie, en hormoonspiegels. Het kan ook worden gebruikt om risicofactoren voor bepaalde aandoeningen te identificeren, zoals hartziekten en diabetes. Jouw huisarts kan bloedonderzoek aanbevelen op basis van jouw leeftijd, medische geschiedenis en eventuele symptomen die je ervaart. 

• Aanbevolen frequentie: Bloedonderzoek wordt doorgaans uitgevoerd volgens de aanbevelingen van je huisarts, afhankelijk van jouw individuele gezondheidssituatie en risicofactoren.  

Astmamonitoring

Voor mensen met astma is regelmatige monitoring van de longfunctie essentieel om de ziekte onder controle te houden en het risico op astma-aanvallen te verminderen. Dit kan worden gedaan met behulp van een piekstroommeter. Hiermee kun je de snelheid meten waarmee je lucht uit je longen kunt blazen. Door regelmatig jouw piekstroom te meten en eventuele veranderingen bij te houden, kun je vroegtijdig waarschuwingssignalen van een mogelijke astma-aanval herkennen en actie ondernemen om deze te voorkomen. 

• Aanbevolen frequentie: Het monitoren van de astmatische conditie wordt meestal gedaan volgens het advies van jouw arts, maar kan variëren van dagelijkse metingen tot minder frequente controles, afhankelijk van de ernst van jouw astma en de stabiliteit van jouw symptomen.

Cholesteroltest

Laat regelmatig je cholesterolgehalte controleren om het risico op hart- en vaatziekten te beoordelen. Dit kan worden gedaan met een bloedtest. 

• Aanbevolen frequentie: Over het algemeen wordt aanbevolen om je cholesterolgehalte te laten controleren vanaf de leeftijd van 20 jaar, en daarna regelmatig volgens de aanbevelingen van je zorgverlener. Mensen met risicofactoren voor hart- en vaatziekten, zoals een familiegeschiedenis van hartziekten, roken, hoge bloeddruk, diabetes of overgewicht, kunnen vaker testen nodig hebben. 

 Wat is cholesterol?  
Cholesterol is een vetachtige stof die in ons lichaam voorkomt in kleine bolletjes. Een klein deel van het cholesterol krijg je binnen via het eten. Het grootste deel komt van de lever. Die maakt ook cholesterol aan. Meestal is dit precies genoeg voor wat je lichaam nodig heeft. 

Symptomen hoog cholesterol  
Bij een hoog cholesterol heb je geen klachten. Het is wel belangrijk dat je hier iets mee doet. Een hoog cholesterol zorgt er namelijk voor dat je bloedvaten dichtslibben. Dit kan een hartinfarct over beroerte veroorzaken. Laat je cholesterol daarom meten. 

Wat is erfelijk hoog cholesterol?  
In sommige families komen hoge cholesterolwaarden en hart- en vaatziekten vaak voor. Soms al op jonge leeftijd. Je cholesterol kan dan door een erfelijke aandoening verhoogd zijn. Er zijn verschillende vormen van erfelijk hoog cholesterol. De meest voorkomende vorm is Familiaire Hypercholesterolemie (FH). Ongeveer 1 op de 250 Nederlanders heeft FH. 

Soorten cholesterol  
Bij het meten van je cholesterol worden er meerdere stofjes gemeten: LDL-cholesterol, HDL-cholesterol en bepaalde vetdeeltjes (triglyceriden). 

Wat is een hoog cholesterol?

• Je hebt een verhoogd cholesterol als het totaal cholesterol hoger is dan 5 of het LDL-cholesterol hoger is dan 3  
• Van een hoog cholesterol voel je niets. Het is daarom belangrijk om je cholesterol te laten meten. Bespreek dit met je huisarts.
• Een hoog cholesterol vergroot de kans op hart- en vaatziekten. 

BMI en gewichtscontrole

Controleer regelmatig je BMI (Body Mass Index) en gewicht om eventuele gewichtsproblemen of obesitas te detecteren, die verband kunnen houden met verschillende gezondheidsproblemen. 

• Aanbevolen frequentie: Het wordt aanbevolen om regelmatig je BMI en gewicht te controleren, vooral als je risico loopt op overgewicht of obesitas, of als je al gewichtsproblemen hebt. Dit kan helpen bij het vaststellen van veranderingen in je lichaamsgewicht en -samenstelling en kan worden gedaan volgens de aanbevelingen van je zorgverlener. 

Het bijhouden van je gewicht is een hulpmiddel om te bepalen of je voldoende energie binnenkrijgt. Tijdens ziekte en behandelingen is het belangrijk om niet (verder) af te vallen. Soms kan het nodig zijn om weer aan te komen. Je kunt je gewicht in de gaten houden door één à twee keer per week te wegen in de ochtend voor het ontbijt. Probeer altijd op dezelfde weegschaal en op hetzelfde tijdstip te wegen. Schrijf je gewicht op, zodat je weet of je gewicht verandert. Wanneer het gewicht afneemt, meld dit dan bij je arts of diëtist. 

Dentale controle

Bezoek regelmatig de tandarts voor controles en reinigingen om tandheelkundige problemen te voorkomen of vroegtijdig te behandelen. 

• Aanbevolen frequentie: Tweemaal per jaar op controle. Een tandarts kan veel aflezen van je gebit/tandvlees over je algehele gezondheid. Zo kan ontstoken tandvlees bijvoorbeeld leiden tot hart- en vaatziekten, maar het kan ook een aanwijzing voor diabetes zijn.  

Tandvleesaandoeningen: 
Uit onderzoek is gebleken dat tandvleesaandoeningen kunnen worden geassocieerd met de kans op het hebben van een hoge bloeddruk. Daarnaast werd er ook een verlaging van de bloeddruk gevonden na parodontale therapie. 

Parodontitis en een hoge bloeddruk: 
Volgens de World Health Organisation (WHO) heeft 1 op de 5 volwassenen last van een hoge bloeddruk, en hebben wereldwijd 743 miljoen mensen last van parodontitis. Hoofdauteur Eva Munoz Aguilera, van het UCL Eastman Dental Institute in Londen: “Parodontitis en een hoge bloeddruk komen wereldwijd bij miljoenen mensen voor, en dragen beide een verhoogde kans op hart- en vaatziekten met zich mee.” 

Waar eerdere studies wel suggereerden dat er een link bestaat tussen parodontitis en een hoge bloeddruk, was er weinig bekend over de richting van deze associatie. Het doel van dit onderzoek was daarom om te kijken of patiënten met parodontitis een hogere kans hebben op een hoge bloeddruk dan mensen zonder parodontitis. Het bewijzen van deze causale relatie zou mogelijkheden bieden voor het ontwikkelen van een betere diagnose, preventie en behandeling van tandvleesaandoeningen. 

Parodontitis als risico voor hoge bloeddruk: 
In het systematische onderzoek werd gekeken naar studies die voor oktober 2017 werden gepubliceerd. Van de 62 geselecteerde studies werd data genomen om het risico te kunnen beoordelen. In deze studie werd slechts naar de associatie in een richting gekomen: parodontitis als een potentieel risico voor een hoge bloeddruk, en niet andersom. De resultaten toonden aan dat de diagnose van matige tot ernstige parodontitis kan worden geassocieerd met een 30 tot 50 procent hogere kans op een hoge bloeddruk. Hiernaast was ook te zien dat het behandelen van parodontitis vaak samenging met een verlaagde bloeddruk. 

Munoz Aguilera benadrukt dat meer onderzoek nodig is om het gevonden effect te bevestigen. Ook zou in verder onderzoek meer duidelijkheid kunnen worden gevestigd over de reden van de associatie. 

Dentale zelfonderzoek: 
Dentale zelfonderzoek moet plaatsvinden door zelf goed te kijken naar je gebit (tandvlees), maar uiteindelijk altijd een tandarts of mondhygiënist raadplegen. 

Naast bovenstaande is het ook goed om:

Mentale gezondheidsbeoordeling: 
Zoek regelmatig hulp als je tekenen van depressie, angst of andere mentale gezondheidsproblemen ervaart. Ook is het mogelijk online psychologische testen te doen als je een vermoeden hebt dat je psychische problemen hebt. Aan de hand hiervan kan je een afspraak maken bij de arts.