Prostaat medicijnen

Prostaat medicijnen kunnen worden ingezet ter behandeling van verschillende soorten prostaataandoeningen en prostaat klachten. Of en zo ja welke medicijnen worden voorgeschreven, hangt onder andere af van de oorzaak van de prostaatklachten en de ernst of het stadium van de aandoening.

Er zijn drie soorten prostaataandoeningen:

1. Een goedaardige prostaatvergroting (benigne prostaathypertrofie, ofwel BHP);
2. Een prostaatontsteking (prostatitis);
3. Prostaatkanker (prostaatcarnicoom).

Medicijnen tegen een goedaardige vergroting van de prostaat

Medicijnen tegen een goedaardige vergroting van de prostaat worden alleen voorgeschreven wanneer de prostaat zodanig is gegroeid dat er klachten ontstaan. Denk hierbij aan plasproblemen, zoals vaak moeten plassen, een zwakke en/of onderbroken urinestraal, nadruppelen en na het plassen het gevoel hebben dat de blaas niet goed geledigd is. Deze symptomen ontstaan wanneer de vergrote prostaat de plasbuis (gedeeltelijk) dichtdrukt. De plasbuis loopt immers door de prostaat heen.

Met de volgende medicijnen kunnen dit soort prostaat klachten verholpen worden:

Prostaatverkleiners, ofwel 5-alpha-reductase-remmers

Deze medicijnen kunnen de prostaat tot circa 30% verkleinen. Na 3-6 maanden kan het optimale resultaat bereikt zijn. Er bestaan drie soorten prostaatverkleiners: dutasteride (Avodart), finasteride (Proscar) en Combodart. Dutasteride en finasteride zijn beide zogenoemde ‘anti-androgenen’. Dit wil zeggen dat ze de werking van met mannelijk geslachtshormoon testosteron verminderen. Hierdoor kan de prostaatvergroting afnemen en de urine beter door de plasbuis stromen. Een mogelijke bijwerking van dutasteride is dat het libido en de potentie kunnen afnemen. Bij het gebruik van finasteride kan versterkte haargroei optreden. Combodart is een combinatie van de medicijnen dutasteride en tamsulosine. Tamsulosine ontspant de spieren van de prostaat en de blaashals. Het behoort tot de medicijnen groep ‘alphablokkers’;

Ruimtescheppers, ofwel alpha 1- blokkers

Alpha 1 -blokkers zijn van oorsprong medicijnen tegen een hoge bloeddruk. Ze blijken echter ook plasproblemen te verminderen. Alfuzosine, doxazosine, tamsulosine en terazosine vallen onder deze groep. Ze ontspannen de gladde spieren van de blaashals en de prostaat. Hierdoor kan de urinestroom verbeteren. Het effect van deze medicijnen is binnen enkele dagen na het begin van de behandeling al merkbaar. Er is geen verschil tussen de verschillende soorten alpha 1 -blokkers vastgesteld. Mogelijke bijwerkingen van alfa 1- blokkers zijn duizeligheid, hoofdpijn, verstopte neus, hartkloppingen en slaapstoornissen;

Plantaardige medicijnen

Het werkingsmechanisme van plantaardige medicijnen tegen een vergroting van de prostaat is onduidelijk. Ze hebben ook niet bij iedereen hetzelfde effect. Het voordeel van dit soort medicatie is wel dat ze weinig tot geen bijwerkingen hebben. Ze kunnen dan ook meestal veilig gebruikt worden. Voorbeelden van plantaardige medicatie tegen een prostaatvergroting en prostaat klachten zijn Serenoa repens, Hypoxis rooperi en Pygeum africanum (pruim). Serenoa repens wordt gemaakt van de bessen van de zaagbladpalm. Het is verkrijgbaar onder de merknamen Serenoa repens, ProstaforceMed en Vitotaal Zaagbladpalm. Er is geen onderzoek gedaan naar de mogelijke bijwerkingen van dit kruidenmedicijn.

Zeer zelden worden maagklachten als bijwerking genoemd. Hypoxis rooperi is een Afrikaanse geneeskrachtige plant, met bewezen werking bij plasklachten door een vergrote prostaat. Pygeum africanum wordt uit de bast van de Prunus, een Afrikaanse hardhoutboom gewonnen. Verschillende studies melden dat door dit natuurmedicijn plasproblemen zoals moeite met plassen, vaak moeten plassen en pijn bij het plassen significant afnemen.

Medicijnen tegen een ontsteking van de prostaat

Een ontsteking van de prostaat wordt behandeld met antibiotica. Dit soort medicijnen doden de bacteriën die (meestal) deze aandoening veroorzaken. Vaak is prostatitis het gevolg van een blaasontsteking, waarbij de infectie zich naar de prostaat heeft uitgebreid. Het kan ook door een SOA veroorzaakt worden. Klachten die mogelijk op een prostaatontsteking duiden zijn: veel aandrang om te plassen, steeds kleine beetjes plassen met een zwakke straal, een branderig gevoel bij het plassen, een zeurende pijn in de onderbuik of liezen, koorts of koude rillingen. De symptomen van prostatitis komen vaak plotseling en heftig opzetten.

Verschillende soorten antibiotica

Bij de behandeling van een ontstoken prostaat wordt meestal in eerste instantie het antibioticum ‘co-trimoxazol’ (Bactrimel) voorgeschreven. Bij een acute prostatitis duurt de kuur minstens 2 weken en bij een chronische prostatitis 4-6 weken. Een chronische bacteriële prostatitis kan erg hardnekkig zijn. Mogelijke bijwerkingen van co-trimoxatol zijn misselijkheid, braken, een verminderde eetlust en diarree. Dit medicijn kan een allergische reactie veroorzaken. Dit uit zich door een jeukende huiduitslag, benauwdheid, een opgezwollen gelaat of flauwvallen. Wanneer dit gebeurt dient de huisarts direct gewaarschuwd te worden.

Andere voorbeelden van antibiotica tegen prostatitis zijn de ciprofloxacine (Ciproxin), ofloxacine en levofloxacine. Deze medicijnen moeten altijd via de mond worden toegediend, zodat de werkzame stoffen via de bloedbaan diep in het weefsel van de prostaat kunnen doordringen. Het is belangrijk dat een antibioticakuur altijd wordt afgemaakt, zodat alle bacteriën gedood kunnen worden. Wanneer dit niet gebeurt, kan er een chronische infectie ontstaan.

Pijnstillers

Pijn en koorts bij prostatitis kunnen met pijnstillers bestreden worden. Zo nodig kunnen om de vijf uur twee tabletten paracetamol worden geslikt. Wanneer dit onvoldoende effect heeft, kunnen pijnstillers zoals naproxen, ibuprofen of diclofenac worden geslikt. Mogelijke bijwerkingen van deze medicijnen zijn onder andere buikpijn, misselijkheid, zuurbranden, diarree, verstopping en winderigheid.

Medicijnen tegen kanker van de prostaat

Als na een prostaat bloedonderzoek blijkt dat de PSA waarde is verhoogd, kan dit wijzen op prostaatkanker en dan is behandeling nodig. Medicijnen tegen kanker van de prostaat worden alleen gebruikt wanneer de tumor is uitgezaaid. Tot 2003 bestond deze behandeling uit hormoontherapie. Deze hormonen kunnen via een injectie, tablet of neusspray worden toegediend. Het doel hiervan is het afremmen of stilleggen van de testosteronproductie in de prostaat, waardoor de groei van kankercellen kan worden afgeremd.

De meest voorkomende bijwerkingen van deze medicijnen zijn hoofdpijn, vermoeidheid en een verminderde haargroei. Eventueel vergroten de borsten. Bij 70-80% van de behandelde patiënten slaat hormoontherapie aan. De gemiddelde duur van deze behandeling is 18-24 maanden. Hierna raakt een deel van de kankercellen resistent tegen hormonen, waardoor de behandeling niet meer voldoende werkt.

Nieuwe medicijnen tegen prostaatkanker

De laatste jaren zijn er naast deze behandelvorm andere medicijnen beschikbaar gekomen: chemotherapie met docetaxel en cabazitaxel en de testosteronaanmaakremmer abiraterone. Prostaatkankercellen die niet meer gevoelig zijn voor hormoontherapie worden eerst met docetaxel (in combinatie met het ontstekingsremmende prednison) aangepakt. Wanneer patiënten hier niet meer gevoelig voor zijn of wanneer zij dit medicijn niet goed kunnen verdragen, blijkt cabazitaxel duidelijk te werken. Abiraterone blijkt ook een gunstig effect te hebben bij patiënten met hormoonongevoelige prostaatkanker. In beide gevallen verbetert de levensverwachting en de kwaliteit van het leven. De verbetering van de levenskwaliteit wordt ondermeer bereikt omdat de pijn door uitzaaiingen in de botten afneemt.