Gordelroos is een huiduitslag die wordt veroorzaakt door het virus herpes zoster, oftewel het waterpokkenvirus. Mensen met gordelroos hebben huiduitslag aan de linker- of rechterkant van het lichaam. Deze huiduitslag bestaat uit pijnlijke blaasjes met vocht. Ook nadat gordelroos verdwenen is, kan je nog een tijd last hebben van pijnklachten op de huid.

De blaasjes op de huid lijken op waterpokken en kunnen jeuken of pijnlijk zijn. Als je de plekken openkrabt, kunnen deze ernstige littekens veroorzaken.

De huiduitslag komt vaak voor op ofwel het linker-, ofwel het rechterdeel van het lichaam voorkomt, zoals één gezichtshelft of op één arm of been; en dit in de vorm van een gordel, vandaar de naam.

Gordelroos komt voornamelijk voor bij mensen ouder dan zestig jaar, maar kan in principe bij iedereen voorkomen.

In sommige gevallen heb je bij gordelroos alleen last van jeuk en pijn; en geen blaasjes. Maar meestal verloopt de aandoening zo:

• Een paar dagen voordat de huiduitslag verschijnt, kun je lokaal op de huid een branderig gevoel krijgen of juist jeuk, pijn of tintelingen.
• Deze pijn gaat langzaamaan over in een soort spierpijn.
• Na een paar dagen wordt de huid rood en ontstaan er blaasjes. Deze zijn gevuld met vocht en lijken op kleine blaren. De pijn kan hevig zijn en je kunt je grieperig voelen en lichte koorts krijgen.
• Deze blaasjes gaan na verloop van tijd over in korstjes en kunnen soms met etter gevuld zijn. Ze verdwijnen na ongeveer twee tot drie weken.
• De huidpijn kan soms nog lang aanhouden, vooral bij oudere mensen.

Soms kan gordelroos tot ernstige complicaties lijden, bijvoorbeeld als de blaasjes zich dicht bij het oog bevinden. Raadpleeg in dit geval een arts, aangezien dit een oogontsteking kan veroorzaken, wat in het ernstigste geval kan leiden tot blindheid.

Hetzelfde geldt als de gordelroos zich dicht bij het oor bevindt. Er is dan namelijk kans op gehoorschade, maar ook op een halfzijdige gezichtsverlamming als gevolg van een aantasting van de hersenzenuwen.

Nadat de gordelroos is verdwenen, kun je nog een tijdje last blijven houden van zenuwpijn en tintelingen op de huid.

Gordelroos wordt veroorzaakt door een infectie met het varicellazostervirus, wat ook waterpokken veroorzaakt. Na het doormaken van waterpokken blijft het virus in het lichaam achter, zonder actief te zijn. Het blijft aanwezig in bepaalde zenuwcellen rondom het ruggenmerg.

Als je immuunsysteem verzwakt is, kan het virus ineens weer actief worden en gordelroos veroorzaken. Mensen die nog geen waterpokken hebben gehad, kunnen besmet worden door iemand die lijdt aan gordelroos en krijgen dan vervolgens eerst de waterpokken.

Gordelroos komt voor aan slechts één deel van het lichaam, en vooral bij ouderen. Waterpokken komt vooral voor bij kinderen en hierbij zij er op het hele lichaam blaasjes, vlekjes en korstjes aanwezig.

De juiste (be)handelingen zijn belangrijk om de klachten te verminderen, zowel kleine als grote complicaties te vermijden en andere mensen niet te besmetten.

Het is belangrijk dat je de blaasjes zo min mogelijk aanraakt. Niet alleen omdat krabben aan de blaasjes littekens kan veroorzaken, maar ook omdat je met het vocht van de blaasjes andere mensen kunt besmetten.

Je kunt de blaasjes bedekken met een pleister of wondgaas, zo voorkom je dat je kleren tegen de huid aan schuren. Hou er ook rekening mee dat de blaasjes besmettelijk zijn totdat ze droog zijn. Was altijd je handen met water en zeep nadat je de blaasjes hebt aangeraakt. Door het vocht in de blaasjes kan het waterpokkenvirus namelijk op je handen komen, waardoor je mensen in je dichte omgeving kan besmetten.

Mensen die nog geen waterpokken hebben gehad toen ze jong waren, kunnen het alsnog krijgen. Begeef je niet te dicht bij mensen met een ernstig verminderde weerstand zoals iemand die chemotherapie krijgt. Deze persoon kan dan namelijk erg ziek worden van het virus. Kom ook niet dicht bij zwangere vrouwen. Als zij namelijk nooit waterpokken heeft gehad, kan het virus schadelijk zijn voor haar baby.

Ook hebben zwangere vrouwen met gordelroos meer kans op ernstige complicaties. Hoe verder de zwangerschap is gevorderd, hoe groter deze kans. Bij ongeveer tien tot vijftien procent van de zwangere vrouwen lijdt gordelroos tot varicellapneumonie, dit is een ernstige longontsteking. Wat betreft het ongeboren kind geldt dat bij 5% van de zwangere vrouwen met gordelroos een vroeggeboorte voorkomt.

Daarnaast kan gordelroos tijdens de zwangerschap in zeldzame gevallen leiden tot een infectie van de foetus. Het overgrote deel van de baby’s is tijdens de kraamtijd beschermd tegen gordelroos omdat de meeste moeders in hun jeugd waterpokken hebben gehad en dus immuun zijn.

Moeders met gordelroos mogen borstvoeding geven, ook als zij het medicijn Aciclovir gebruiken. Als echter vóór de zwangerschap blijkt dat een vrouw met kinderwens nooit waterpokken heeft gehad, en als zij werkt in de gezondheidszorg, het onderwijs of op een kinderopvang, dan kan de arts een vaccin aanbieden.

In de meeste gevallen is het niet nodig om gordelroos met medicijnen te behandelen aangezien het meestal vanzelf over gaat. Je kunt wel zalf smeren op de blaasjes om deze te kalmeren. Voorbeelden hiervan zijn: zinkzalf, cetomacrogolzalf of lanettezalf.

Neem in de volgende gevallen wel altijd contact op met je arts:

• Als je oog rood of pijnlijk is
• Als je gezichtsvermogen verminderd is of als je licht niet goed kunt verdragen
• Als je blaasjes hebt op de neus of in een ooghoek
• Als je blaasjes bij je oor hebt
• Als je minder goed hoort
• Als één kant van je gezicht gaat hangen
• Als je last heeft van erg veel pijn of veel blaasjes
• Als je een verminderde weerstand hebt

Bepaalde personen behoren tot een risicogroep. Als zij gordelroos krijgen, dan zal de huisarts wel medicatie geven. Tot deze personen behoren:

• Personen met een verminderde weerstand
• Personen die risico lopen op complicaties (zoals mensen die chemotherapie volgen)
• Personen die behandeld worden met cortisone
• Personen die gordelroos dicht bij het oog hebben
• Zestigplussers, aangezien gordelroos bij hen ernstiger verloopt
• Personen die lijden aan diabetes

Bij personen uit de risicogroepen wordt de behandeling gestart binnen 3 dagen na het begin van de ziekte. Als eerste behandelingsmethode zal de arts kiezen voor virusremmers, zoals Aciclovir. Meestal wordt gekozen voor een dosis van 800 mg dat vijf keer per dag ingenomen moet worden. Je arts kan ook 1 gram Valaciclovir voorschrijven wat je drie keer per dag moet innemen of 250 mg Famciclovir dat je drie keer per dag moet innemen. Deze medicijnen zorgen er niet voor dat de blaasjes verdwijnen, maar remmen of stoppen de groei van het virus waardoor de duur van de gordelroos verkort wordt. Meestal moet je na één week voor controle terugkomen bij de huisarts.

Wat betreft de pijn kunt u paracetamol gebruiken. Gebruik liever geen zogenaamde NSAID’s zoals ibuprofen omdat deze bij gordelroos ernstige bijwerkingen kunnen geven. Daarnaast helpen deze vaak niet tegen de pijn. Als je last hebt van heftige zenuwpijn, dan kan jouw huisarts speciale medicijnen voorschrijven, zoals Amitriptyline. Ook als de gordelroos is verdwenen en je nog steeds last hebt van pijnklachten, kan je arts kiezen voor antidepressiva en medicatie tegen epilepsie. Deze medicijnen verminderen de zenuwpijn.

Gezien er nog geen concrete medicijnen bestaan voor gordelroos, kunt je ervoor kiezen om gedurende de vier weken nadat je gordelroos hebt gehad, bloed af te geven bij de bloedbank. Er zitten dan namelijk veel afweerstoffen in uw bloed, hiermee kan onderzoek gedaan worden om medicatie te maken voor mensen met weinig weerstand, zoals baby’s of kinderen die lijden aan kanker.

Als je vroeger nooit waterpokken hebt gehad, dan kan een persoon die lijdt aan gordelroos je besmetten met zijn of haar handen. Dit kan echter eenvoudigweg voorkomen worden door de handen te wassen met water en zeep.

De meeste mensen krijgen niet nog een tweede keer gordelroos. Als je echter medicijnen gebruikt die de afweer onderdrukken, kan het wel voorkomen dat je een tweede keer gordelroos krijgt.

Mensen ouder dan 50 jaar kunnen ervoor kiezen om een injectie tegen gordelroos te halen. Deze injectie heet Zostavax®. Hierdoor heb je een verminderde kans dat je in de 5 jaar na de prik opnieuw gordelroos krijgt. Houd er wel rekening mee dat hoe ouder iemand is, hoe minder goed de prik werkt.

Een ander voordeel van de injectie is dat als je toch gordelroos krijgt, de klachten minder heftig zijn en minder lang aanhouden. Mensen met een verminderde afweer, die bijvoorbeeld medicijnen tegen reuma nemen of lijden aan kanker of hiv, kunnen de injectie niet krijgen. Daarnaast bestaat er een nieuwe injectie: Shingrix®. Deze prik beschermt ouderen beter en werkt waarschijnlijk ook veel langer, maar is in de meeste landen nog niet op de markt.

Heb je nog vragen over gordelroos? Dokteronline kan je helpen. Op onze website kan je een consult regelen met een geregistreerde EU-arts, die je verder kan begeleiden en zo nodig de juiste behandeling zal voorschrijven.