Diarree is geen ziekte, maar een symptoom. Iedereen heeft wel eens met diarree te maken gehad. Meestal gaat diarree ook weer vanzelf over. Gaat diarree niet vanzelf over of heeft de diarree zoveel vochtverlies veroorzaakt dat het gepaard gaat met uitdroging dan is het belangrijk om medisch in te grijpen.

Bij diarree is het ontlastingspatroon ernstig verstoord. Diarree, ook wel buikloop genoemd, is een waterdunne ontlasting die vaak meerdere keren per dag voorkomt. Diarree kan acuut zijn en gaat meestal na een paar dagen over. Vanaf meer dan 2 weken spreken we van chronische diarree. In dat geval kan er sprake zijn van een ernstigere onderliggende aandoening of ziekte.

Bij diarree kan je last hebben van de volgende verschijnselen:

• Waterdunne ontlasting
• De ontlasting heeft een zurige geur
• Meerdere keren ontlasting per dag
• Buikkrampen
• Moeite om de ontlasting op te houden
• Misselijkheid en braken
• Algemeen ziektegevoel
• Moe en slap gevoel, dit kan gepaard gaan met hoofdpijn
• Donkere urine. Omdat je veel vocht verliest met de ontlasting is er minder vocht om uit te plassen
• Soms koorts

De oorzaken van diarree kunnen zijn:

• Plotselinge darminfectie: Bij acute diarree wordt diarree meestal veroorzaakt door een virus, parasiet of bacterie. Hieronder valt dus ook de buikgriep, die door een virus wordt veroorzaakt en besmettelijk is. Een infectie door bacteriën wordt vaak veroorzaakt door besmet voedsel of water. Bij besmet voedsel kan het gaan om rauw kippen- of varkensvlees, rauwe melk en melkproducten, ei en eierproducten, vis en garnalen. Een infectie door een parasiet kan veroorzaakt worden door besmet eten of water.
• Stress: Door stress gaat er minder energie naar de spijsvertering. Er wordt niet voldoende water en mineralen uit de voedingsresten gehaald, de ontlasting gaat sneller door de darmen en blijft waterig.
• Medicijnen: Antibiotica worden ingezet om ziekmakende bacteriën tegen te gaan, maar ze kunnen daarbij ook goede bacteriën in de darm beschadigen en daardoor de darmflora in de war brengen. Een veelgebruikt medicijn bij diabetici, metformine, kan ook diarree veroorzaken. Een te hoog ingestelde schildklier (bij een te lage schildklierwerking) kan ook diarree geven.
• Voedselintolerantie: Wanneer bepaalde voeding niet wordt verdragen spreken we van een voedselintolerantie. Voorbeelden hiervan zijn lactose-intolerantie (melk en melkproducten) en coeliakie, een gluten intolerantie.
• Versnelde stofwisseling: Een te snel werkende schildklier zorgt voor een te snelle stofwisseling. Een van de uitingen hiervan kan diarree zijn.
• Ziektes van het maag-darm kanaal: De ziekte van Crohn (een chronische ontstekingsziekte van de darm) en colitis ulcerosa (waarbij sprake is van een chronische dikke darm ontsteking) geven, vooral bij opflakkeringen, diarree. Een vettige dunne ontlasting zien we bij chronische aandoeningen van de lever, galwegen en alvleesklier.
• Prikkelbaar Darm Syndroom (PDS): Deze aandoening kan gepaard gaan met diarree. Maar de diarree kan ook afgewisseld worden door verstopping.
• Overloopdiarree: Bij verstopping dikt de ontlasting in. Dunne ontlasting gaat dan langs de verstopping. Mensen denken hierdoor dat ze diarree hebben terwijl ze eigenlijk een verstopping hebben. Dit wordt ook wel paradoxale diarree genoemd.
• Voeding: Bepaalde ingrediënten versnellen de snelheid van de spijsvertering. Dit is bekend van vervangende suikers als mannitol, fructose, sorbitol en xylitol, die onder andere te vinden zijn in frisdrank (fructose), snoep en kauwgom.
• Reizigersdiarree: Onder reizigersdiarree verstaan we diarree die je vooral krijg in verre landen waar de hygiënische omstandigheden verminderd zijn.

De behandeling van diarree is afhankelijk van de oorzaak van diarree.

Acute diarree hoeft niet direct behandeld te worden, meestal gaat het binnen een paar dagen over. Bij ernstigere diarree is medicatie noodzakelijk.

Wanneer je last hebt van diarree kan je de volgende maatregelen nemen:

• Veel drinken: Bij acute diarree verlies je veel vocht. Dit vocht moet weer aangevuld worden met zout- en suikerhoudende dranken. Goede voorbeelden zijn bouillon of thee met suiker, geen frisdrank. Drink kleine beetjes. Ook al voel of denk je dat het vocht er gelijk weer uit komt, drink dan toch kleine beetjes om uitdroging te voorkomen.
• Eten: Probeer iets te eten om op krachten te komen. Je kunt in principe alles eten. Het liefst eet je vezelrijk, omdat vezels de ontlasting indikken.
• Hygiëne: Zorg voor een goede hygiëne. Was je handen nadat je naar de wc bent geweest of bij het bereiden van voedsel. Dit is vooral ook een preventieve maatregel.
• Medicatie aanpassen: Overleg met je arts wanneer je vermoedt dat je medicatie diarree veroorzaakt. Stop je medicatie echter niet op eigen houtje.

Het belangrijkste doel van medicatie is om uitdrogingsverschijnselen te voorkomen of tegen te gaan. Lees bij elk medicijn dat je gebruikt de bijsluiter.

• ORS (oral rehydration solution): Bij uitdrogingsverschijnselen kan ORS worden voorgeschreven (het is ook zonder recept verkrijgbaar). Het is een mengsel in poedervorm of in bruistablet van zouten en druivensuiker. Het medicijn moet in water worden opgelost. Neem hiervoor schoon mineraal water zonder prik. Lukt het niet om dit in een keer te drinken, neem dan gedurende de hele dag heen regelmatig een klein slokje. Bij ORS moeten mensen met een natriumarm dieet of mensen met diabetes opletten met de hoeveelheid zout en suikers in ORS. Is met dit medicijn het braken na een dag niet over of is de diarree na 3 dagen niet over, raadpleeg dan een arts,
• Loperamide(-oxide): Loperamide (-oxide) kan een praktische oplossing zijn wanneer je bijvoorbeeld moet reizen of ergens belangrijk aanwezig moet zijn. De diarree stopt in principe binnen enkele uren en het product is 4 tot 6 uur werkzaam. Loperamide remt de bewegingen van de darmen en trekt ook de anus samen, hierdoor voel je minder aandrang. De ontlasting blijft langer in het lichaam en krijgt zo de mogelijkheid om in te dikken. Ga naar de arts als de diarree met het gebruik van dit medicijn na 2 dagen niet is gestopt. Wanneer je geen diarree meer hebt, stop dan in ieder geval na 12 uur de medicatie. Door loperamide kan namelijk ook verstopping optreden. Raadpleeg je arts wanneer je ernstige buikpijn krijgt.
• Azitromycine: Bij ernstige infectieuze diarree waarbij de bacterie nog niet bekend is, kan gekozen worden voor azitromycine. Vaak zal de arts ook een onderzoek van de ontlasting willen om te onderzoeken welke bacterie de diarree veroorzaakt. Wanneer dit bekend is, kan er zo nodig voor een ander antibioticum worden gekozen.

Voor diarree zijn geen alternatieve behandelingen bekend. Vroeger werd actieve kool (norit) gebruikt, maar niets wijst erop dat dit helpt.

Een gezonde leefstijl is altijd goed, en bij ziekte van het maag-darm kanaal is het zelfs essentieel om de klachten te verminderen of te voorkomen. Een gezonde leefstijl houdt in dat je zo gezond mogelijk eet en regelmatig beweegt, weinig stress hebt en goed slaapt.

Een groot risico van diarree is uitdroging. Uitdroging is een ernstige situatie en kan gepaard gaan met de volgende verschijnselen:

• Niet of weinig plassen en donkere urine
• Dorst
• Droge mond
• Lusteloosheid
• Flauwvallen
• Verwardheid
• Sufheid
• Snelle ademhaling
• Snelle hartslag
• Diepliggende ogen
• Koude armen en benen

Afhankelijk van de ernst van de klachten moet je een dokter raadplegen.

Omwille van het vochtverlies moet sommige medicatie aangepast worden, omdat het lichaam anders teveel van het product binnen krijgt. De volgende medicijnen moeten eventueel en altijd in overleg met een arts aangepast worden:

• Kaliumverlagers, plastabletten en medicijnen tegen hoge bloeddruk
• Fosfaatbinders
• Insuline en bepaalde pillen bij diabetici
• Laxeermiddelen
• De pil

Diarree bij acute darminfecties kan je voorkomen door de volgende maatregelen te nemen.

• Was je handen na elk wc bezoek.
• Was je handen voor het bereiden van eten.
• Bak kippen- en varkensvlees altijd goed gaar. Ook bij het barbecueën.
• Let bij vlees, vis, voorgesneden groenten, koelverse maaltijden en verse vruchtensappen op de TGT-datum (te gebruiken tot).
• Wil je zelfgemaakt eten bewaren, laat het dan eerst afkoelen voordat je het in de koelkast zet. Reken bij zelf ingevroren producten de TGT-datum uit en zet dit erop, gebruik na die datum de producten niet meer.
• Reinig regelmatig je koelkast.
• Ontdooi vlees niet op het aanrecht, een magnetron is veel beter of in de koelkast in een afgedekte schaal.
• Zet producten die snel kunnen bederven weer snel in de koelkast.

Volg de volgende adviezen op om reizigersdiarree te voorkomen.

• Informeer of water uit de kraan te gebruiken is om te drinken, eten klaar te maken en tanden te poetsen.
• Drink geen dranken met ijsblokjes.
• Eet alleen voorverpakte ijsjes.
• Eet geen ongeschild fruit, rauwkost en salades.
• Wees voorzichtig met eten dat je op straat koopt (marktkraampjes).
• Bewaar etenswaren gekoeld en afgedekt.
• Eet alleen goed gegaard vlees en vis. Wees voorzichtig met zwemmen in stilstaand water. Informeer of er vaccinaties aanbevolen of zelfs verplicht zijn. Neem uit voorzorg ORS mee.

Heb je vragen over diarree? Dokteronline kan je helpen. Op onze website kan je een consult regelen met een geregistreerde EU-arts, die je verder kan begeleiden en zo nodig de juiste behandeling zal voorschrijven.