Geheugenverlies treedt meestal op bij oudere mensen, maar kan ook ontstaan door bijvoorbeeld hersenletsel. Afhankelijk van de oorzaak kan je je geheugen tijdelijk of blijvend verliezen.

Het geheugen biedt de mogelijkheid om informatie op te slaan, te bewaren en weer op te halen (herinneren). Er wordt een onderscheid gemaakt in het korte- en langetermijngeheugen.

• Het kortetermijngeheugen gaat over het tijdelijk opslaan van nieuwe informatie. Zoals het onthouden van een telefoonnummer of je boodschappenlijstje.
• Het langetermijngeheugen heeft betrekking op gebeurtenissen die langer geleden zijn gebeurd. Hiermee kan je je bijvoorbeeld de naam van de basisschool herinneren. Onbelangrijke informatie wordt vergeten, terwijl belangrijke informatie wordt opgeslagen in het langetermijngeheugen.

Personen die lijden aan geheugenverlies, kunnen zich informatie die is opgeslagen in het korte- of langetermijngeheugen niet meer herinneren. Geheugenverlies heeft verschillende oorzaken en kan zowel tijdelijk als permanent zijn, gedeeltelijk of volledig.

Geheugenverlies kan als volgt onderscheiden worden:

• Anterograde amnesie
• Retrograde amnesie
• Tijdelijk geheugenverlies
• Permanent geheugenverlies
• Vergeetachtigheid
• Concentratieproblemen

Geheugenverlies als gevolg van letsel, zoals een beroerte, ziekte of andere aandoening, kan onderscheiden worden in anterograde amnesie en retrograde amnesie.

• Bij anterograde amnesis kan de persoon geen nieuwe herinneringen meer aanmaken vanaf het hersenletse,l maar kan deze nog wel herinnering van vóór het hersenletsel herinneren.
• Retrograde amnesie is geheugenverlies waarbij de persoon geen oude herinneringen van vóór het hersenletsel kan ophalen, maar wel nieuwe herinneringen kan aanmaken vanaf het hersenletsel.

Tijdelijk geheugenverlies duurt normaal gesproken niet langer dan 24 uur en verdwijnt vervolgens weer spontaan. Je kunt je dan tijdelijk niet meer herinneren wat je de afgelopen dagen gedaan hebt en je kan ook geen nieuwe informatie opslaan terwijl je verder wel normaal functioneert.

De precieze oorzaak hiervan is nog niet bekend, wel weten we dat het te maken heeft met de bloedvoorziening van de hersenen, emotionele stress en persoonlijkheidskenmerken. Het komt voornamelijk voor bij vrouwen van gemiddelde leeftijd.

De oorzaak van permanent geheugenverlies is in de meeste gevallen dementie. Door het nemen van bepaalde medicijnen, stress en ouderdom kan men ook vergeetachtig worden en concentratieproblemen krijgen. Deze vormen van geheugenproblemen zijn echter eenvoudig te behandelen door de oorzaak hiervan aan te pakken.

Geheugenverlies is te herkennen aan:

• Vergeetachtigheid
• Geheugenverlies
• Denk- en spreekproblemen
• Veranderend karakter
• Problemen met dagelijkse handelingen
• Spullen kwijtraken
• Onrust

Naast vergeetachtigheid en geheugenverlies krijgen mensen met dementie te maken met denk- en spreekproblemen. Zo kan een dementerend persoon meermaals herhalen wat hij of zij zojuist gezegd heeft en eenvoudige woorden vergeten.

Veel mensen hebben ook de neiging steeds spullen kwijt te zijn omdat men vergeet waar men ze heeft neergelegd. Dit kan weer leiden tot onrust.

Het wordt steeds moeilijker om normale dagelijkse handelingen uit te voeren zoals bijvoorbeeld koffie zetten.

Vaak verandert het karakter van dementerende personen ook: zij worden verward, achterdochtig, depressief of angstig. Bepaalde emoties kunnen ineens opspelen en men kan dingen gaan doen die hij of zij anders nooit deed.

Een aantal oorzaken van geheugenverlies zijn:

• Ouderdom
• Dementie
• Hersenletsel
• Alcohol- of drugsgebruik
• Beroerte
• Depressie
• Medicijngebruik
• Stress
• Vitamine- of vochtgebrek

Naarmate men ouder wordt, krijgt men van nature meer last van geheugenverlies. Normaal gesproken heeft dit echter geen hele grote invloed op het dagelijkse leven. Ouderen hebben vaak genoeg aan een paar geheugensteuntjes. Het verschil tussen geheugenverlies door ouderdom en door dementie ligt in het tempo:

• Bij dementie gaat het geheugen veel sneller en ernstiger achteruit. Binnen een aantal maanden of een jaar kunnen er grote delen van het geheugen kwijt zijn.
• Geheugenverlies door ouderdom gaat echter niet veel achteruit en blijft jarenlang op hetzelfde niveau.

Dementie is in feite de naam voor een groep symptomen of aandoeningen waarbij de hersenen niet meer goed in staat zijn om informatie te verwerken. Het is een verzamelnaam voor ongeveer vijftig ziektes, waarvan de ziekte van Alzheimer de bekendste is.

Dementie wordt veroorzaakt doordat de zenuwcellen in de hersenen kapot gaan. Hoe snel deze achteruitgang van de hersenen verloopt, is per persoon verschillend. Sommige mensen kunnen nog jarenlang een vrij normaal leven leiden. Naast geheugenproblemen krijgen dementerende personen ook te maken met denk- en spreekproblemen en een veranderend karakter.

Ook door hersenletsel kan geheugenverlies optreden. Er wordt dan gesproken van een gat in het geheugen. De duur van het geheugenverlies is afhankelijk van de ernst van het letsel en de plaats ervan. Dit soort geheugenverlies kan onderscheiden worden in anterograde en retrograde amnesie, zoals hierboven reeds beschreven.

Het overmatig consumeren van alcohol of drugs kan ook leiden tot geheugenverlies. Alcohol werkt namelijk verdovend op alle hersencellen. Hierdoor gaan ze anders functioneren en op termijn zullen er hersencellen afsterven. Zo leidt jarenlang overmatig drinken tot het krimpen van de hersenen. Ook drugsgebruik kan blijvende hersenschade tot gevolg hebben.

Ook kun je een black-out krijgen nadat je een flinke hoeveelheid alcohol hebt gedronken. In dat geval weet je niet meer wat er is gebeurd en wat je hebt gedaan. Dit is in feite een stoornis van het kortetermijngeheugen.

Sommige mensen krijgen last van geheugenverlies na een beroerte. Een beroerte is een verzamelnaam voor een TIA, herseninfarct en hersenbloeding. In dit geval is er een probleem met de bloedvoorziening naar de hersenen, waardoor een deel van de hersenen te weinig zuurstof krijgt. Deze kunnen afsterven, waardoor er hersenfuncties kunnen uitvallen.

Ook bij mensen die lijden aan een depressie kan er geheugenverlies optreden omdat het brein als het ware krimpt, waardoor bepaalde zenuwen geen verbindingen meer kunnen maken. Hierdoor kunnen depressieve personen zich bepaalde persoonlijke situaties niet meer herinneren, waarschijnlijk om zichzelf te beschermen tegen negatieve emoties. Hetzelfde geldt voor mensen die een trauma hebben opgelopen.

Bepaalde medicatie zoals medicijnen tegen slapeloosheid en angst kunnen leiden tot geheugenverlies en concentratieproblemen. Ook een combinatie van verschillende geneesmiddelen kan geheugenproblemen geven.

Mensen die lijden aan stress hebben vaak geheugenproblemen omdat het brein in deze staat niet de capaciteit en de middelen heeft om het geheugen goed te gebruiken, waardoor men dingen vergeet en minder nieuwe herinneringen aanmaakt.

Daarnaast kan een vitamine- of vochtgebrek tot geheugenproblemen leiden. Zo is onderzocht dat een gebrek aan vitamine B (wat vaak optreedt bij mensen die veel alcohol drinken) ervoor zorgt dat de hersenen minder goed functioneren. Tot slot hebben mensen die te weinig water in het lichaam hebben, ook een tekort aan elektrolyten, waardoor de hersenen niet optimaal functioneren.

Het is belangrijk om in beweging te blijven en dagelijkse activiteiten in zoverre mogelijk te blijven uitvoeren. Probeer een sociaal isolement te voorkomen. Blijf gezond en voldoende eten, aangezien de hersenen 20 tot 30% van alle energie uit het lichaam verbruiken.

Er wordt nog steeds onderzoek gedaan naar de behandeling van dementie, zoals Alzheimer. Op het moment is er nog geen medicijn beschikbaar waarmee men kan genezen van de ziekte. Wel zijn er medicijnen die het verloop van de ziekte kunnen vertragen. Voorbeelden hiervan zijn:

• Galantamine
• Rivastigmine
• Donepezil
• Memantine

Galantamine, rivastigmine en donepezil worden voorgeschreven bij beginnende tot matige vormen van de ziekte van Alzheimer. Deze geneesmiddelen worden tevens voorgeschreven bij alle stadia van de ziektes Parkinson-dementie en Lewy body-dementie. Memantine kan worden voorgeschreven bij een matige tot ernstige vorm van de ziekte van Alzheimer. Houd er rekening mee dat een vroege diagnose van dementie van belang is voor een efficiënte behandeling. Hoe eerder men start met medicatie, hoe beter de ziekte vertraagd kan worden.

Daarnaast zijn er tal van alternatieve behandelingen van geheugenproblemen mogelijk, zoals het nemen van plantaardige supplementen. Voorbeelden hiervan zijn:

• Groene thee
• Kokosolie
• Het Bredesen-protocol
• Het Chinese kruid ginkgo biloba
• Kurkuma
• Oxytocine (knuffelhormoon)
• Verscheidene vitamines en voedingssupplementen
• Cannabis en wiet

Het effect van dergelijke alternatieve behandelingen is echter niet wetenschappelijk bewezen. Houd er ook rekening mee dat een overdaad aan vitamines en voedingssupplementen schadelijk kan zijn. Overleg daarom altijd met je arts voordat je hieraan begint.

De meest voorkomende bijwerkingen van medicatie om dementie te vertragen zijn:

• Maag- en darmklachten
• Gewichtsverlies
• Depressiviteit
• Slaperigheid
• Duizeligheid.

Raadpleeg altijd je arts als deze bijwerkingen lange tijd aanhouden of ernstige vormen aannemen.

Geheugenverlies als gevolg van dementie is te voorkomen door te kiezen voor een gezondere levensstijl. Als eerste kan je best stoppen met roken, aangezien roken de kans op de ziekte van Alzheimer met 45% vergroot. Daarnaast verhoogt ook overgewicht de kans op dementie. Een verhoogd cholesterol geeft een hoger risico op hart- en vaatziekten, die weer kunnen leiden tot een verhoogd risico op dementie.

Voorkom daarnaast overmatig alcoholgebruik en het gebruik van drugs. Het drinken van meer dan 1 glas alcohol per dag heeft al negatieve gezondheidseffecten. Voldoende beweging is ook belangrijk voor een betere doorbloeding. Hou de hersenen actief door bijvoorbeeld een nieuwe cursus te doen of je sociale contacten te onderhouden.

Heb je nog vragen over geheugenverlies? Dokteronline.com kan je helpen. Op onze website kan je een consult regelen met een geregistreerde EU-arts, die je verder kan begeleiden en zo nodig de juiste behandeling zal voorschrijven.