Keelpijn, keelontsteking of heesheid zijn allemaal keelaandoeningen. De meeste aandoeningen gaan vanzelf over of zijn te behandelen met paracetamol.

Keelaandoeningen komen voor in verschillende vormen. Keelpijn komt vaak voor en wordt meestal veroorzaakt door een verkoudheidsvirus. Klachten hiervan zijn pijn bij het slikken en praten. Een keelontsteking is een ontsteking van de slijmvliezen in de keelholte, en bij een angina of tonsillitis zijn zowel de slijmvliezen als de keelamandelen ontstoken.

Aangezien een keelontsteking en angina moeilijk te onderscheiden zijn, wordt vaak de term acute faryngotonsillitis gebruikt. Heesheid is ook een keelaandoening, dit is bijna altijd onschuldig en wordt ook wel een stemklacht genoemd. Uw stem klinkt hees, is minder hard en het kost veel energie om te praten. Het kan ook zijn dat u uw stem helemaal kwijt bent. Tot slot hoest iedereen wel eens, dit is een natuurlijke reactie van ons lichaam.

De oorzaken van keelaandoening zijn afhankelijk van de soort aandoening. Zo wordt keelpijn en een keelontsteking vaak veroorzaakt door het verkoudheidsvirus. Als iemand verkouden is, kan hij of zij door middel van praten of hoesten het virus doorgeven aan anderen. Maar keelpijn kan ook het gevolg zijn van roken, verkeerd stemgebruik (zoals schreeuwen), het inademen van droge lucht en het vaak schrapen van de keel.

Een angina wordt veroorzaakt door een virus of bacterie. Heesheid wordt veroorzaakt door een keelontsteking of door verkeerd stemgebruik en komt doordat de stembanden niet goed trillen. De stembanden zorgen er namelijk voor dat we kunnen praten en liggen tussen de keel en luchtpijp in. Als er lucht langskomt, dan gaan ze trillen zodat we kunnen praten. Als deze trilling verstoord is, bijvoorbeeld door lange tijd te fluisteren of te schreeuwen, dan klinkt u hees.

Andere oorzaken van heesheid zijn: roken, spanning, te vaak kuchen of de keel te vaak schrapen, gillen, een poliep op de stembanden, astma of allergieën, ouderdom en medicijnen. We moeten hoesten als de slijmvliezen in de luchtwegen geprikkeld worden en daardoor extra slijm aanmaken, verschillende factoren kunnen dit veroorzaken, zoals: roken of meeroken, astma, een allergie, een ontsteking van de luchtwegen of chemische stoffen. Daarnaast kunt u door veel te hoesten een schrale keel krijgen, wat ook weer kan leiden tot meer hoesten.

Over het algemeen wordt er een onderscheid gemaakt tussen de volgende soorten keelaandoeningen:

• Keelpijn;
• Keelontsteking;
• Angina;
• Heesheid;
• Hoesten.

Keelpijn zonder ontsteking gaat vanzelf over binnen 10 dagen. Het heeft geen nut om antibiotica te gebruiken voor het behandelen van een keelontsteking omdat bij een ontsteking door een virus antibiotica niet werken.

Een keelontsteking, waarbij de slijmvliezen in de keelholte ontstoken zijn, gaat normaal gesproken ook vanzelf over binnen een aantal dagen. De wand achter in uw keel is meestal rood en soms zijn er witte plekken of slijm te zien. Ook kunnen de klieren in uw hals opgezet en gevoelig zijn. Het is vervelend maar kan zelden kwaad.

Bij een angina, oftewel tonsillitis, zijn niet alleen de slijmvliezen van de keel maar tevens de amandelen ontstoken. Dit kan zeer pijnlijk zijn. De keelamandelen bestaan uit twee klieren. Ze weren virussen en bacteriën die via de keel het lichaam binnendringen, maar ze kunnen ook zelf geïnfecteerd raken. Men ziet dan dat de klieren flink opgezet zijn en vaak bevatten deze witte plekken. Dit gaat ook altijd gepaard met koorts.

Tonsillitis kan door een bacterie veroorzaakt worden, meestal is dat een streptokok. Een acute angina komt plotseling opzetten en duurt maximaal twee weken, er kunnen ook chronische klachten zijn waarbij het slijmvlies langdurig ontstoken is. Een angina wordt mogelijk behandeld met antibiotica, dit ligt aan de ernst van de ontsteking en de veroorzaker ervan. Antibiotica worden altijd voorgeschreven door uw arts en dit doet hij of zij alleen als het echt nodig is, bijvoorbeeld omdat u niet genoeg weerstand heeft om de infectie zelf te bestrijden.

Artsen willen niet te snel antibiotica voorschrijven omdat ze resistentie ertegen willen voorkomen. Dit betekent dat de bacterie zich aanpast en ongevoelig wordt voor de werking van het medicijn. Als gevolg hiervan kan dit bepaalde soort antibioticum niet meer gebruikt worden om deze bacterie te bestrijden, ook niet bij andere patiënten.

Daarnaast kunnen bacteriën geleidelijk resistent worden. Dit gebeurt vooral bij herhaaldelijk of langdurig gebruik van hetzelfde type antibioticum. Antibioticaresistentie zorgt dus voor gevaarlijke situaties, in het ergste geval zijn bacteriële infecties in de toekomst niet meer te behandelen, wat in sommige gevallen levensbedreigend kan zijn.

Heesheid gaat meestal vanzelf over en is niet te behandelen met medicijnen. Houd er wel rekening mee dat roken, overmatig alcoholgebruik en een oudere leeftijd het risico op keelkanker verhogen. Neem daarom contact op met uw arts als deze factoren op u van invloed zijn en als u langer dan drie weken hees bent.

Het is normaal dat u af en toe moet hoesten, dit is namelijk een natuurlijke manier van het lichaam om de luchtwegen schoon te maken. Hoesten gaat vaak samen met een verkoudheid. Het kan helpen om wat honing te eten of op een dropje te zuigen.

Keelaandoeningen komen in verschillende vormen maar vaak heeft u last van de volgende klachten:

• Pijn in de keel;
• Hese stem;
• Pijn bij het slikken;
• Hoesten;
• Opgezette klieren;
• Koorts;
• Algehele malaise.

Als u last heeft van keelpijn, dan kunt u het beste regelmatig water of thee met honing drinken of op een dropje of zuurtje zuigen om de pijn te verzachten. Geef ook uw stem zo veel mogelijk rust, praat zo weinig mogelijk en ga niet fluisteren. Als u koorts heeft, zorg er dan voor dat u genoeg rust neemt. Houd er rekening mee dat een keelontsteking meestal besmettelijk is. Het virus is aanwezig in speeksel en slijm. Houd daarom afstand van andere mensen, houd uw hand voor de mond als u moet hoesten of niezen en was regelmatig uw handen om het doorgeven van het virus te voorkomen. Neem paracetamol om de pijn en eventuele koorts te onderdrukken. Neem in ieder geval contact op met uw arts als u last van het volgende heeft:

• U kwijlt;
• U bent benauwd;
• U heeft een piepende ademhaling;
• U heeft oorpijn;
• U kunt niet meer slikken;
• Uw koorts houdt langer dan 3 dagen aan;
• De keelpijn houdt langer dan 10 dagen aan.

Normaal gesproken zijn er geen behandelingen voor keelpijn, een keelontsteking of hoest omdat deze na een aantal dagen vanzelf over gaan. Als u echter last heeft van een angina veroorzaakt door de streptokokbacterie en hoge koorts heeft, dan kan uw arts u antibiotica voorschrijven. Er kan tevens voor antibiotica gekozen worden om een verdere verspreiding van de infectie te voorkomen in een gesloten gemeenschap.

Aangezien antibiotica alleen bacteriën doden en geen virussen, schrijft een arts dit medicijn niet voor als u gewone keelpijn heeft. Gebruik de medicijnen altijd volgens de instructies van uw arts en maak de kuur volledig af, ook als u zich na een paar dagen al beter voelt. Anders is het namelijk mogelijk dat de infectie terugkomt, omdat nog niet alle bacteriën bestreden zijn. Een kuur duurt ongeveer 5 tot 10 dagen, afhankelijk van de ernst van de infectie.

U kunt tevens kiezen voor alternatieve behandelingen. Als u bijvoorbeeld last heeft van kriebelhoest of keelpijn in het algemeen, dan kunt u gorgelen met zout water. Hierdoor vermindert de zwelling van de slijmvliezen. Daarnaast kan een lage luchtvochtigheid zorgen voor kriebelhoest. Dit komt vooral voor als het ’s winters koud is en de verwarming aan staat. Dit kan verholpen worden met een luchtbevochtigingsapparaat. Ook vaak genoeg stofzuigen en afstoffen voorkomt dat irriterende stofdeeltjes in uw keel komen.

Tot slot werken sommige voedingsmiddelen ontstekingsremmend, zoals uien, knoflook en gember. U kunt deze verwerken in een thee of bouillon om het lichaam te helpen bacteriën te bestrijden. Als u last heeft van vastzittend slijm dan kunt u stomen boven heet water, hierdoor kan het slijm beter loskomen.

Over het algemeen geven antibiotica weinig bijwerkingen, vooral smalspectrum antibiotica. Bij gebruik van breedspectrum antibiotica komen bijwerkingen vaker voor omdat in dit geval ook de goede bacteriën in de darmen gedood worden. Dunne ontlasting is echter niet altijd een bijwerking van het medicijn, het kan ook een bijwerking zijn van de infectie.

De meest voorkomende bijwerkingen van antibiotica zijn:

• Diarree of dunne ontlasting;
• Overgevoeligheid of allergische reactie.

Bij overgevoeligheid voor een bepaald antibioticum kunnen er rode vlekjes op de huid, jeuk of koorts ontstaan. Dit kan een teken zijn van een allergie maar dit hoeft niet. Neem in dit geval contact op met uw arts, deze kan vaststellen of dit het resultaat is van overgevoeligheid van het antibioticum dat u gebruikt.

Als u weet dat u overgevoelig bent voor een antibioticum, geef dit dan aan tijdens uw consult met de arts. Ook als u last heeft van andere klachten die na 1 à 2 dagen niet overgaan, is het verstandig contact op te nemen met uw arts.

Als u veel hoest, dient u contact op te nemen met uw huisarts als u:

• Slijm met bloed ophoest;
• Langer dan 3 weken hoest;
• Benauwd bent;
• Een piepend geluid maakt bij het ademhalen;
• Koude rillingen heeft;
• Ouder bent dan 75 jaar;
• Een verminderde weerstand heeft;
• Twee keer op rij koorts krijgt.

Infecties veroorzaakt door een virus of bacterie zijn moeilijk te voorkomen. U kunt er wel voor zorgen dat uw immuunsysteem goed blijft zodat u niet ziek wordt. Zorg er hierbij voor dat u gezond eet en voldoende beweegt. Hoesten kunt u voorkomen door te zorgen dat u verblijft in schone, geventileerde lucht. Ook stoppen met roken kan leiden tot minder hoesten. Een hese stem kunt u voorkomen door zo min mogelijk te schreeuwen, gillen of fluisteren.