De maandelijkse menstruatie kan zeer pijnlijk zijn. De hormoonschommelingen kunnen de gemoedstoestand volledig overhoop gooien, waardoor sommige vrouwen niet meer normaal kunnen functioneren. Bij de ene vrouw valt het bloedverlies mee, maar bij andere vrouwen kan het zeer veel zijn. Er kunnen situaties voordoen waarbij een maandverband of tampon elk uur gewisseld moet worden. Daarnaast kunnen krampen, hoofdpijn en eventuele misselijkheid optreden. Er is een verband gelegd tussen menstruatie en migraineaanvallen. Dit kan een goede reden zijn om uw menstruatie tot een minimum te beperken. U kunt ervoor kiezen om bijvoorbeeld eens in de zes weken ongesteld te worden, of misschien zelfs gewoon een jaar lang doorslikken. Een andere reden kan zijn dat er een medische ingreep is ingepland. Agenda’s van specialisten en ziekenhuizen kunnen niet onbeperkt aangepast worden aan uw menstruatiecyclus, en zelf vindt u het ook niet prettig om ongesteld te worden terwijl u in het ziekenhuis ligt, zowel tijdens de operatie, als tijdens de herstelperiode. Ook dat kan een goede reden zijn om uw menstruatie uit te stellen of juist te vervroegen.

Tenslotte zijn er nog sociale redenen. Het overkomt elke vrouw weleens; u heeft een geweldige vakantie gepland, en komt erachter dat u precies in die week ongesteld moet worden. Of u moet een presentatie houden, midden in de week van uw menstruatie. Ook dan is het heel fijn om uw cyclus aan te kunnen passen. Gelukkig zijn er mogelijkheden om uw menstruatie uit te stellen, te vervroegen, of zelfs over te slaan, ook als u geen anticonceptiepil slikt.

De menstruatiecyclus is een maandelijkse cyclus rondom de ovulatie. In de loop van de cyclus rijpt er een eitje, wordt de baarmoeder voorbereid voor een eventuele zwangerschap, wordt na de vruchtbare periode het eitje weer afgevoerd en de baarmoeder weer opgeruimd voor de volgende cyclus. De duur kan variëren van 24 tot 37 dagen. Deze cyclus is te verdelen in vier fasen:

• 1e fase. Het begin van de menstruatiecyclus wordt gemarkeerd door het moment waarop uw ongesteldheid begint. Dit is dag één van een fase die gemiddeld vijf dagen duurt, met een piek rond de derde dag. Eigenlijk kan deze fase beter als laatste gezien worden. Het is namelijk de fase waarin alle voorbereidingen voor een eventuele zwangerschap worden opgeruimd. In deze fase laat de baarmoederwand de bekleding, het baarmoederslijmvlies los, en voert het samen met het onbevruchte eitje af. Dit gaat gepaard met bloedverlies, u verliest ongeveer 50 milliliter bloed. Bij meer dan de helft van de vrouwen is de menstruatie ook erg pijnlijk. U kunt last hebben van krampen in het spierweefsel van de baarmoeder, en ook hoofdpijn en misselijkheid zijn veel voorkomende bijverschijnselen.
• 2e fase. De tweede fase loopt vanaf de zesde dag tot en met de veertiende dag. Het heet de folliculaire fase. In deze fase wordt de baarmoeder onder de invloed van hormonen voorbereid op een eventuele zwangerschap. Bovendien begint er in één van de eierstokken een eicel te rijpen. Tussen de tiende en veertiende dag van de cyclus is deze rijp.
• 3e fase. De derde fase is op of rond de 14de dag. De ovulatie vindt nu plaats. Hierbij maakt de rijpe eicel zich los van de eierstok en komt het in de eileider terecht. Sommige vrouwen kunnen de ovulatie zelfs voelen - vaak in de vorm van een pijnscheut van enkele minuten tot uren. Vanaf dit moment bent u vruchtbaar.
• 4e fase. In de vierde fase, de luteale fase, is de eicel onderweg naar de baarmoeder. Tijdens deze reis, die een paar dagen duurt, kan de eicel nog bevrucht worden. In de baarmoeder kan de eicel nog 24 uur leven. Is het eitje bevrucht, dan zal het zich innestelen en dan neemt de placenta de aanmaak van hormonen over. Als het eitje niet bevrucht is, zal dan ook automatisch uw lichaam zich voorbereiden op het afstoten van de eicel. En daarmee is de cyclus rond.

Wanneer u hormonale anticonceptiemiddelen gebruikt, dan is er geen sprake van een menstruatiecyclus. Er rijpt dan geen eicel, en de baarmoeder bereidt zich ook niet voor op een eventuele bevruchting. De bloeding van de eerste fase is dan ook geen menstruatie, maar een onttrekkingsbloeding. Over het algemeen kunt u de anticonceptiemiddelen die u al gebruikt inzetten om deze onttrekkingsbloeding eerder of later te laten plaatsvinden, of het zelfs volledig over te slaan.

Uit onderzoek is gebleken dat het veilig is om uw hormonale anticonceptie 1 jaar lang continu te gebruiken. U blijft tegen zwangerschap beschermd en er zijn geen extra risico’s bekend. Wel wordt het risico op doorbraakbloedingen groter, dit is echter slechts een ongemak. U kunt dit oplossen door een stopweek in te lassen en daarna weer verder te gaan met continugebruik. Het is niet onderzocht of het ook veilig is om de menstruatie langer dan 1 jaar uit te stellen, maar er is geen reden om aan te nemen dat dit schadelijk is.

Als u al anticonceptiemiddelen gebruikt, dan is het uitstellen van de menstruatie gewoonlijk eenvoudig. Let op, u kunt ongeveer 3x een stopweek overslaan. Daarna wordt de kans op doorbraakbloedingen steeds groter.

We bespreken hieronder de belangrijkste:

• Eénfasepil: als u de eenfasepil slikt, dan is het overslaan van een menstruatie eenvoudig. Heeft uw strip 21 of 22 pillen, dan slaat u eenvoudig de stopweek over en gaat u direct verder met de nieuwe strip. Heeft uw strip 28 pillen, dan zijn de laatste zes daarvan placebo’s. Sla deze over en begin direct met de nieuwe strip. Mocht u de menstruatie juist vroeger willen plannen, dan is dat mogelijk door eerder met de stopweek te beginnen. Let er hierbij op dat u minimaal 7 pillen van een strip moet slikken om dit te kunnen doen.
• Meerfasepil: Bij twee-, drie- of meerfasenpillen verschilt de samenstelling van de tabletten in een strip. U kunt de menstruatie uitstellen door na het slikken van de laatste pil uit een strip verder te gaan met de pillen van de laatste fase van een nieuwe strip. Omdat dit ingewikkelder is, kunt u er ook voor kiezen om tijdelijk over te stappen op een eenfasepil.
• Minipil: De minipil wordt altijd doorgeslikt, zonder stopweken. Met deze pil kunt u de lengte van uw menstruatiecyclus niet aanpassen. Ook hiervoor geldt dat u ervoor kunt kiezen om tijdelijk over te stappen op een eenfasepil.
• Nuvaring of anticonceptiepleister: Hierbij geldt hetzelfde weer. U kunt met dit anticonceptiemiddel uw menstruatiecyclus niet aanpassen, maar u kunt wel tijdelijk overstappen op de eenfasepil.
• Hormoonspiraaltje: Dit is de enige vorm waarbij niets mogelijk is. Het spiraaltje leent zich niet voor het aanpassen van de menstruatiecyclus, en de ingreep om deze tijdelijk te verwijderen is te ingrijpend voor dit doel.

In het geval dat u geen anticonceptiemiddelen gebruikt, maar uw cyclus toch wil aanpassen, kunt u de huisarts vragen om pillen met hormonen voor te schrijven. Daarmee kunt u de menstruatie maximaal twee weken uitstellen. De arts zal een keuze maken uit de onderstaande middelen:

• Norethisteron: Voor uitstellen van de menstruatie begint u 3 dagen vóór de verwachte menstruatie twee tot drie keer per dag te slikken gedurende maximaal 10–14 dagen. Zodra u stopt zal de onttrekkingsbloeding twee tot drie dagen daarna beginnen. Deze methode is alleen bestemd voor die gevallen waarbij zwangerschap in de betreffende cyclus niet mogelijk is. Voor het vervroegen van de menstruatie heeft een progestageen/oestrogeen combinatie de voorkeur. Let op: middelen met progestageen beschermen niet tegen zwangerschap.
• Lynestrenol: Deze pillen moeten vanaf twee weken voor uw verwachte menstruatiedatum geslikt worden. Blijf ze innemen zolang u niet ongesteld wil worden. Zodra u stopt, zal na twee of drie dagen de menstruatie beginnen. Hiermee kunt u de menstruatie maximaal twee weken uitstellen, maar als u later begonnen bent met slikken, kan de menstruatie maximaal een week uitgesteld worden.

Er zijn alternatieve methoden bekend om uw menstruatie uit te stellen of juist te vervroegen, maar het gaat hierbij voornamelijk om overlevering.

• Gember: Gember is een kruid. Sommigen geloven dat het drinken van sterke gemberthee het begin van de menstruatiecyclus zou versnellen. Ze geloven dat het drinken van gemberthee menstruatiekrampen veroorzaken en de menstruatieperiode laten beginnen. Dit is wetenschappelijk niet bewezen. Om de thee nog sterker te maken, kunt u dunne schijfjes gemberwortel 10 minuten in water laten koken. Deze bereidingswijze heet een decoct, het water kan hierbij meer inhoudsstoffen van de gember opnemen dan bij een infuus (thee). Breng de drank op smaak met citroensap en honing en dan heeft u een heerlijke drank.
• Peterselie: Ook van dit kruid wordt gezegd dat het de menstruatie opwekt. U kunt thee trekken van gekneusde peterselieblaadjes, of extra vaak en overdadig peterselie gebruiken als garnering.
• Wortelen, pompoen, granaatappel, papaja en ananas zijn andere groenten en vruchten die uw menstruatiecyclus zouden kunnen versnellen. Het zijn zonder uitzondering ook heel gezonde producten, dus het is zeker de moeite van het proberen waard!

Bij al deze middelen gaat het erom dat uw lichaamstemperatuur omhoog gaat. Als u uw dieet vanaf ongeveer twee weken voor de verwachte menstruatie aanvult met deze producten, dan is de kans groot dat u van uw menstruatie af bent, voordat u op vakantie gaat, of voordat u die belangrijke presentatie moet geven. Dit is echter niet wetenschappelijk bewezen.