Ciężka bezsenność

Ciężka bezsenność to bardzo nieprzyjemna przypadłość, która ma poważny wpływ na normalne funkcjonowanie w ciągu dnia. Czasami wystarczy zmienić kilka nawyków życiowych. W innych przypadkach rozwiązaniem mogą być leki.

Należy rozróżnić łagodne i poważniejsze problemy ze snem. Na ogół o ciężkiej bezsenności mówimy, jeśli źle sypiasz co najmniej trzy razy w tygodniu, przez okres dłuższy niż trzy tygodnie i prowadzi to do pogorszenia funkcjonowania w ciągu dnia. 

Jeśli tylko od czasu do czasu zdarza Ci się źle sypiać, trwa to krócej niż trzy tygodnie i nie wiąże się z gorszym funkcjonowaniem w ciągu dnia, mówimy o łagodnych problemach ze snem. Zwykle problemy te ustępują samoistnie. 

Dolegliwości związane ze snem mogą być różnego rodzaju: trudności z zasypianiem, częste wybudzanie się w nocy, budzenie się zbyt wcześnie, budzenie się niewypoczętym, niespokojne sny lub płytki sen. Wszystkie te objawy mogą powodować gorsze funkcjonowanie w ciągu dnia. 

Zdarza się też, że u osoby cierpiącej na krótkotrwałą i łagodną bezsenność rozwinie się ostatecznie ciężka bezsenność. Ma to głównie podłoże psychologiczne, bo taka osoba jest przekonana, że nie może dobrze spać.

Ciężką bezsenność można rozpoznać na podstawie jednego z następujących wskaźników: 

• Trudności z zasypianiem 
• Budzenie się niewypoczętym, nawet po co najmniej 8 godzinach snu 
• Częste wybudzanie się w nocy 
• Zbyt wczesne budzenie się rano 
• Niespokojne sny lub koszmary senne 
• Płytki sen 
• Chrapanie 
• Nocne poty 
• Potrzeba oddawania moczu raz lub kilka razy w nocy 
• Zmęczenie, senność i drażliwość w ciągu dnia 
• Trudności z koncentracją w ciągu dnia 

Ciężka bezsenność może mieć różne przyczyny. Mogą one mieć charakter psychologiczny lub psychiczny, mogą też wynikać z nieprawidłowych zachowań związanych ze snem lub rzeczywistych zaburzeń snu. 

W przypadku dolegliwości psychologicznych chodzi zwykle o zaburzenia lękowe lub depresję. Także natrętne myśli przed snem, dotyczące na przykład z problemów w pracy lub w rodzinie, nie sprzyjają zaśnięciu. 

Przyczyny fizyczne mogą obejmować: potrzebę oddawania moczu w nocy, kaszel, swędzenie, duszności, ból, nocne poty, skurcze, niespokojne nogi, zgagę lub kołatanie serca. Wszystkie te dolegliwości zakłócają sen. 

Również nieprawidłowe zachowania związane ze snem mogą prowadzić do ciężkiej bezsenności. Przykłady to: 

• Zakłócenie rytmu snu i czuwania z powodu nagłej zmiany strefy czasowej (jet lag), praca na nocną zmianę, drzemki w ciągu dnia lub (zbyt) późne wstawanie. 
• Zbyt wczesne kładzenie się spać. 
• Picie wieczorem napojów zawierających kofeinę, takich jak kawa, cola i napoje energetyczne. 
• Palenie, bo nikotyna jest środkiem pobudzającym. 
• Picie alkoholu, bo powoduje on, że śpisz mniej głęboko. 
• Uprawianie sportu wieczorem, bo zmniejsza to produkcję melatoniny. 
• Przyjmowanie leków o działaniu pobudzającym. 
• Jedzenie zbyt późno wieczorem. Organizm jest wtedy jeszcze długo zajęty trawieniem i nie może przejść w fazę odpoczynku. 
• Patrzenie w ekran przed snem. Niebieskie światło sygnalizuje mózgowi, że powinien pozostać aktywny. 

Przyczyną poważnych problemów ze snem mogą być też rzeczywiste zaburzenia snu. Mówimy tu o bezdechu sennym, narkolepsji, niespokojnych nogach lub zespole opóźnionej fazy snu. 

• Bezdech senny to choroba, w której podczas snu przestajesz oddychać na co najmniej 10 sekund. Może się to zdarzać wielokrotnie, nawet ponad pięć razy na godzinę, co ma duży wpływ na jakość snu. W rezultacie nie możesz wypocząć, a potem odczuwasz silną senność w ciągu dnia. 
• Narkolepsja to choroba objawiająca się częstym zasypianiem w ciągu dnia, nawet podczas aktywności. 
• Zespół niespokojnych nóg powoduje, że nie można utrzymać nóg nieruchomo, czemu towarzyszy nieprzyjemne, ciężkie uczucie w nogach. 
• Zespół opóźnionej fazy snu oznacza, że zasypiasz bardzo późno, co skutkuje mniejszą liczbą dobrze przespanych godzin. 

W zależności od przyczyny bezsenności wszystkie problemy ze snem może rozwiązać lub częściowo zmniejszyć zmiana trybu życia. 

Kilka istotnych zmian w trybie życia, które zapewnią lepszy sen: 

• Używaj łóżka tylko do spania. Nie jedz, nie czytaj ani nie oglądaj telewizji w łóżku. 
• Wypij szklankę ciepłego mleka przed snem. 
• Wykonuj ćwiczenia relaksacyjne, takie jak medytacja. 
• Nie wdawaj się w burzliwe dyskusje przez dwie godziny przed snem. 
• Wieczorem unikaj kofeiny (kawa, czarna herbata, cola, czekolada). 
• Unikaj picia alkoholu. 
• Staraj się również w weekendy kłaść i wstawać o tej samej porze co w dni powszednie. 
• Wieczorem unikaj sportu i innych aktywnych zajęć. 
• Postaraj się znaleźć czas na poranny spacer. Światło słoneczne sprawia, że organizm „wie”, że już jest dzień. Aktywuje to normalny rytm dnia i nocy. 
• Zadbaj o wystarczającą ilość ruchu, uprawiaj sport. 

Jeśli ogólne porady dotyczące zdrowego trybu życia nie pomogą, a bezsenność jest spowodowana innymi dolegliwościami fizycznymi lub psychicznymi, koniecznie skonsultuj się z lekarzem. Może on zalecić inną terapię lub przepisać leki. 

Ogólnie rzecz biorąc leki na bezsenność należy stosować ostrożnie, zasady dotyczące leków nasennych „zet”. Celem jest mianowicie zmniejszenie dolegliwości usuwając jak najwięcej przyczyn. Leki przepisuje się tylko na krótki okres, ponieważ ich działanie terapeutyczne zmniejsza się po dwóch tygodniach, a działania niepożądane (takie jak senność w ciągu dnia, zaburzenie zdolności prowadzenia pojazdów i uzależnienie) pozostają. 

Można je jednak przepisać w przypadku krótkotrwałej ciężkiej bezsenności z powodu przemijających problemów albo bezsenności prowadzącej do poważnych zaburzeń funkcjonowania w ciągu dnia. 

Jeśli lekarz uzna to za konieczne, może przepisać lek nasenny z grupy tzw. „zetek”. Są to środki nasenne i uspokajające, które działają hamująco na ośrodkowy układ nerwowy i skracają czas zasypiania. Przykładami są zolpidem i zopiklon. 

Wybór leków zależy oczywiście od indywidualnych objawów. 

Jeśli masz wrażenie, że cierpisz na zaburzenia snu, należy się tym zająć w pierwszej kolejności. Możesz na przykład przebadać się w klinice leczenia zaburzeń snu. 

Można też wybrać alternatywne metody leczenia, np. przyjmowanie melatoniny. Melatonina to hormon naturalnie występujący w naszym organizmie, który odgrywa rolę w regulacji cyklu snu i czuwania. Zwykle stężenie melatoniny we krwi wzrasta w miarę upływu dnia. Powoduje to uczucie senności i obniżenie temperatury ciała pod koniec dnia. Melatoninę stosuje się zwłaszcza w przypadku zakłócenia rytmu dobowego spowodowanego nagłą zmianą strefy czasowej (jet leg). Jest to zalecane tylko w przypadku lotów przez co najmniej pięć stref czasowych . 

Melatonina nie ma klinicznie istotnego wpływu na przewlekłą bezsenność ani dolegliwości związane z pracą na nocną zmianę. 

Dostępne są też różne preparaty ziołowe, np. na bazie waleriany lub męczennicy. Waleriana wydaje się być skuteczna, ale wyniki badań nie są jednoznaczne. Na temat skuteczności innych produktów ziołowych nie ma niestety wystarczających danych. 

Dokteronline.com może być w stanie pomóc Ci w przypadku ciężkiej bezsenności. Na naszej stronie internetowej możesz zamówić konsultację u lekarza zarejestrowanego w Unii Europejskiej, który oceni Twoje dolegliwości i w razie potrzeby przepisze odpowiednie leki.